Техник конструкциялаш ва моделлаш


Ganch  oymakorligi  turlari  hamda  me’morchilikda    qo’llanishi



Download 7,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet230/387
Sana26.09.2021
Hajmi7,73 Mb.
#185728
1   ...   226   227   228   229   230   231   232   233   ...   387
Bog'liq
Технология ва диз УУМ 20

Ganch  oymakorligi  turlari  hamda  me’morchilikda    qo’llanishi.Har  qanday  binoni  bezashda  avval  uning 
tuzilishiga mos rang, oymakorlik turini tanlash, qo’llash o’z-o’zidan muhim ahamiyatga ega. Kichik xonaga tekis oymakor 
va  unga  mos  tushgan  pardoz  turi,  katta  mehmonxonalarga  (zallarga)  esa  yirik  yoyma  va  o’ziga  xos  ganch  oymakorligi 


198 
 
qo’llaniladi. Ganch oymakorligi, yirik oyma, chuqur oyma, yassi oyma, shizma pardoz, panjarasimon oyma zanjiri, xajmli 
oyma turlaridan iborat. Bundan tashkari, ganch oymakorlik turlari zaminli va zaminsiz oymalarga bo’linadi.  
Zaminli  oyma  –  yirik  oyma  binolarning  fasadlari  (tashqi  tomoni)  ni  va  katta  mehmonxonalarni  bezatishda 
qo’llaniladi. Oyma rel’efining chuqurligi 2-3 sm bo’ladi. Oyma zalning butun yuzasini 15-30 % ni egallaydi. Oyma qora 
fonda oppoq, faqat soyasi qop-qora  yaxlit bo’lib ko’rinadi. Yirik oyma namunalari qadimdan ishlangan bo’lib, Termiz (9-
10 asr),  
Samarqand  (10  asr)  shaharlaridagi  obidalar  misol  bo’ladi.  Ganchkorlikda  hajmli  oyma,  barel’efli  haykalsimon, 
qubba,  qosh  va  boshqalar  ishlatiladi.  Bular  hajm  oymalar  deyiladi.  Ularni  oyib  ishlanadi.  Eng  ko’p  qo’llanadigan  oyma 
yassi oymadir. U inter’erda ko’p qo’llaniladi. Albatta katta bo’lmagan xonalarda oyma chuqurligi 1-1.5 sm bo’lib, unga har 
xil  pardoz  turlari  beriladi.  Oyma  naqshning  zamini  umumiy  yuzaning  30-40  %  ni  egallaydi.  Unga  joyiga  moslab  pax, 
shoka, lula, tabaqa pordoz beriladi. Qirma pardoz X asrlardan boshlab ishlangan. U Buxoro  va  
Samarqand  shaharlarida  17-asrda  juda  keng  qo’llanilgan.  Oyma  zaminini  ko’zgu  tashkil  qilgan  ganch 
oymakorligining  oynavandlik  turini  19-asrda  buxorolik  Shirin  Murodov  yaratgan.  U  birinchi  bo’lib  Buxoro  xoni 
Ahadxonning  “oq  uy”ini  bezashda  1913-1914  yillarda  qo’llagan.  Oymakorlikning  bu  turi  oz  mehnat  qilib,  yuqori 
samaradorlikka  erishish  bilan  ajralib  turadi.  Ganch  oymakorligi    oymani  yanada  badiiy  va  ko’rkam  bo’lishi  uchun  oyma 
zamini rangli bo’ladi. Oyma zaminga rang berishni ikki yo’li bor: 1.Ganch  suvoq ustida 2-5 mm gacha qalinlikda rangli 
ganch  bilan  tezda  suvaladi  va  pardozlanadi.  2.Bo’rtma  (  rel’ef)  oyilgandan  so’ng  elim  boyoq  yoki  moy  boyoq  bilan 
zaminini moyqalamda boyab chiqiladi. Oymani rangli boyoqlarda boyash ayniqsa 19-asrda juda keng tarqalgan.  
Panjasimon oyma  - binolardagi tokcha va tuynuklarni pardozlashda va qandillar tayyorlashda qo’laniladi. Bunda 
oymaning boshqa turlaridan farq qilib, oyilayotgan ganch taxtaning 2-tomonini teshib oyib, o’ziga xos pardoz turi beriladi. 
Nozik va nafis ganch oymakorligi namunalari me’morchilik taraqqiyotining o’ziga xos xususiyatlarini kursatuvchi badiiy 
vositalardan  biridir.  Ganchdan  oyib  ishlangan  oyma  turlari  ko’p  bo’lib  mohir  oymakor  ustalar  ulardan  foydalanib 
mo’’jizalar  yaratib  kelganlar.  Ular  binolarning  tashqi,  ayniqsa,  ichki  qisimlarini  nafis  ganch  oymakorligi  bilan  bezab, 
kishilarga nafosat, zavq baxsh etganlar.  

Download 7,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   226   227   228   229   230   231   232   233   ...   387




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish