Техник конструкциялаш ва моделлаш

Texnik yechimni ishlab chiqish bosqichlari
Bilimlar banki bo‘limlari
muammolar							ularning ifodalanish
				Texnik yechim tuzilmasini ishlab chiqish			shakllari Texnik yechimni amalga
ijodkorligining mezon va							oshirish mezonlarini tanlash uchun ilmiy
metodlari Ixtirochilik				Texnik yechim ishlash mezonlarini aniqlash			qonuniyatlar Texnik yechim amaliyoti-
ijodkorligini faollashtirish							da yuz berishi mumkin bo‘lgan
metodlari Texnik obyektlarni				Texnik yechim mazmunini shakllantirish			zararli oqibatlar Texnik yechimlarni
o‘zgartirish							texnik-iqtisodiy
metodlari				Ishlab chiqilgan texnik yechimni baholash			va ijtimoiy ekologik baholash usullari

1 - shakl. Ixtirochilik g‘oyasini ishlab chiqishda
bilimlar banki bo‘limlaridan foydalanish
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Kashfiyot tushunchasining huquqiy va ommalashgan ma’nolarini tavsiflab bering.
   
2. 
   Geografiya, arxeologik, poleontologik va yer qazilma boyliklarini kashf qilish nima sababdan ilmiy kashfiyot hisoblanmaydi? Javobingizni asoslang.
   
3. 
   «Kashfiyotning ishonchliligi» qanday qilib aniqlanadi ?
   
4. 
   Ixtiro tushunchasini ta’riflab bering. Uning kashfiyotlar bilan dialektik aloqasi nimalarda ifodalanadi ?
   
5. 
   Ratsionalizatorlik takliflarini rasmiylashtirish tartibi.
   
6. 
   Patent fondlari qanday vazifalarni bajaradi ?
   

Foydalanilgan dabiyotlar:
«Ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari» to‘g‘risidagi qonun. O‘zbekiston ixtirochilar va ratsionalizatorlar jamiyatining Respublika Kengashi. Rasmiy xujjatlar to‘plami. №2 T., 1994. 4-28 b.
Pravila sostavleniya podachi zayavok na izobreteniy i polezno‘ye modeli. T., 1993. 56 b.


5-Mavzu: Kashfiyot texnik masalalarni yechishning ilmiy asosi sifatida.
Reja:

1. 
   Kashfiyot tushunchasi.
   
2. 
   Kashfiyot turlari.
   
3. 
   Kashfiyot tushunchasining meyoriy sifatlari.
   
4. 
   Ixtirochilik, ratsionalizatorlik, ilmiy - texnik va patent axboroti
   

Tayanch iboralar: ixtirochilik, ratsionalizatorlik, ilmiy – texnik, patent axboroti, kashfiyot tushanchasi, kashfiyot qilish xuquqi, meyoriy sifatlar

1. 
   Kashfiyot tushunchasi. Kashfiyot Moddiy dunyoning ilgari ma’lum bo‘lmagan obyektiv mavjud qonuniyatlar, xossalari va xodisalarni aniqlanishi bilan tavsiflanib, u insoniyatning bilish darajasini tubdan o‘zgartiruvchi tasirga ega bo‘ladi. Kashfiyotning ishonchliligi Obyektiv mavjud bo‘lgan qonuniyat, xususiyat yoki xodisaning kashfiyot sifatida tan olinishi uchun u nazariy yoki tajriba sinov ishlari vositasida isbotlab berilmog‘i lozim.
   

Kashfiyot uchun a’rizaning tarkibi Kashfiyot uchun tuziladigan a’riza qo‘yidagi xujjatlardan iborat bo‘lishi lozim: Kashfiyot uchun diplom berilishini so‘rab yozilgan a’riza, taxmin qilinayotgan kashfiyot tavsiloti, kashfiyot ustivorligini va ahamiyati to‘g‘risidagi xulosa hamda yordamchi materillar.
Ixtiro-xalq xo‘jaligi, ijtimoiy ma’daniy qurilish yoki mudofa soxasida masalani ijobiy samara beradigan qilib yangichasiga va o‘ziga xos texnik hal etish.
Ixtirochilik xuquqi-kashfiyotlar bilan,ixtirolar va ratsionaliztorliku takliflari qilish va ulardan foydalanish bilan bog‘liq bo‘lgan munosabatlarni tartibga soluvchi meyorlar majmui.
Patent xujjatlari-bu shunday xujjatlar yig‘indisi bo‘lib, unda ilmiy-texnik tajribalar va loyixa konstruktorlik ishlanmalrining mazmuni kashf qilinganligi, foydali modeli hamda kashfiyotchining xuquqini ximoya qiluvchi ma’lumotlar bo‘lishi kerak.
. Ilmiy texnika ijodkorlikka rivojlantirishda fundamental tadqiqotlar asosiy o‘rinni egallaydi. Aynan ular orqali istiqbolli ilmiy yechimlarni ishlab chiqish uchun asos bo‘luvchi ilmiy potensialni yuzaga keltiradi. Ko‘p xolatlarda fundamental tadqiqotlar, uning yakuniy natijalari ilmiy kashfiyot bilan yakunlanadi.
Kashfiyot-tushunchasi ikki xil: xuquqiy va ommalashgan ma’noda ishlatiladi. Ommalashgan tushunchada kashfiyot ilm-fanda katta nazariy va amaliy ahamiyatga ega ahamiyat kasb etadigan ilmiy yangilik sifatida tushuniladi. «Kashfiyot qilish xuquqi» O‘zbekiston Respublikasi Asosiy qomusi bo‘lgan Konstitutsiyada kafolatlangan bo‘lib, Nizomga muofiq kashfiyot deganda tabiat va jamiyatni ilmiy bilish jarayonida erishilgan yangi ilmiy yutuq tushuniladi.
Kashfiyot-moddiy dunyoning ilgari ma’lum bo‘lmagan obyektiv mavjud qonuniyatlar, xossalari va xodisalarni aniqlashi bialn tavsiflanib u insoniyatning bilish darajasini tubdan o‘zgartiruvchi tasirga ega bo‘ladi.

2.