Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 
1.
Kashfiyot tushunchasi deganda nimani tushunasiz? 
2.
Kashfiyot turlarini tushuntiring? 
3.
 
Kashfiyot tushunchasining me‘yoriy sifatlarini tushuntiring ? 
 
5-MAVZU. IXTIRO, RATSIONALIZATORLIK
VA PATENT AXBOROTI 
 
Ixtiro tushunchasi. Uning kashfiyotdan farqi 
Ixtiro - bu xalq xo`jaligini barcha tarmoqlarida texnik yechimlari 
bilan ijobiy natijaga ega bo`lgan yangilik hisoblanadi. Kashfiyot - 
ob‘yektiv borliqni xossalari, hodisa va qonuniy bog`liqliklar 
aniqlanadi, ixtiro bu oldin bo`lmagan texnik vazifalarni yechishga 
qaratilgan. Kashfiyot va ixtiro o`rtasida dialektik o`zaro bog`liqlik 
bor. Ko`p hollarda ixtiro kashfiyot natijasida olingan ilmiy bilimlarni 
rivojlantiradi. Masalan: N.G.Basov, A.M.Proxorov va Tomsonlarning 
kvant jarayonining qo`llashga asoslangan elektromagnit to`lqinlarni 
ko`paytirish bo`yicha qilgan kashfiyotlari xalq xo`jaligida amaliy 
ahamiyatga ega bo`lgan ko`p ixtirolarni yaratishga sabab bo`ladi. 
Ilmiy-texnik 
hamda 
pedagogik-psixologik 
adabiyotlarda 
ixtirochilik hamda ixtirochilik ijodkorligiga ko`plab ta‘riflar 

---

~ 36 ~ 
keltirilgan. Jumladan, I.I.Kichkin ixtirochilikni ilmiy g`oyalarining 
texnik yechimlarga ijodiy tatbiqi, ilmiy texnika taraqqiyoti sur‘atlarini 
belgilovchi asosiy ko`rsatgich, yangi texnika va texnologiyalar 
yaratilishining mezoni hamda uning yuqori ilmiy-texnik darajasini 
ta‘minlovchi omil deb hisoblaydi. M.A.Vachevskiy ―ixtiro qilish‖ -
qo`yilgan masalani yechish uchun eskilaridan tubdan farq qiluvchi, 
odatdagi mantiqiy fikrlash yo`li bilan yetishib bo`lmaydigan yangi 
samarali texnik yechimni taklif qilish‖ deb ta‘riflaydi. Bizning 
fikrimizcha ixtirochilikni tegishli idoralar tomonidan patentlar bilan 
tasdiqlanadigan yangi texnik yechimni ishlab chiqishga yo`naltirilgan 
ijodiy faoliyat turi, ixtirochilik ijodkorligini esa bu jarayonning 
shaxsdagi zehnlilik, topqirlik, mustaqil va tanqidiy fikrlash kabi 
ijodkorlik sifatlari bilan bog`liq umumiy tavsifi deyish mumkin.