Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
 
 
 

---

~ 7 ~ 
Bo`lajak mehnat ta‟limi o`qituvchilarini tayyorlashda
mazkur fanning tutgan o`rni 
Hozirgi kunda bo`lajak mehnat ta‘limi o`qituvchilari rahbarligida 
o`quvchilarda 
dastlabki 
texnologik 
bilim 
va 
ko`nikmalarni 
shakllantirishdan, ularni unumli mehnatga jalb qilishdan tashqari, 
o`g`il va qizlarda texnik tafakkurni hamda konstruktorlik ijodkorlik 
qobiliyatlarini rivojlantirish kerak. 
Bo`lajak mehnat ta‘limi o`qituvchilarini o`quvchilarning texnik 
ijodkorlik va dizayn faoliyatini boshqarishga tayyorlash uchun 
talabalar 
konstrukstiyalash 
va 
modellashtirish 
ishlarini 
o`zlashtirishlari lozim. Konstruksiyalash jarayoni detalning shaklini, 
o`quv ustaxonasida uni tayyorlash imkoniyatini aniqlash bo`yicha 
mustaqil fikr yuritib ishlashni taqozo qiladi. 
Konstruksiyalash mashg`ulotlari aqliy faoliyat malakalarini 
shakllantiradi, kuzatuvchanlikni rivojlantiradi, o`quv materialini ongli 
va puxta o`zlashtirishda yordam beradi, kasbiy ko`nikma va 
malakalarining shakllanishini tezlashtiradi. 
Yuqorida aytilganlardan bo`lajak mehnat ta‘limi o`qituvchisi 
o`zlashtirishi lozim bo`lgan konstruksiyalash tajribasi qanchalik katta 
ahamiyatga ega ekanligini yaqqol anglash mumkin. Mehnat ta‘limi 
o`qituvchisi buyumlarni konstruksiyalash va modellashtirishni 
o`quvchilarga o`rgatishga rahbarlik qilishni, albatta, bilishi kerak.
 
 
Ijodkorlik faoliyatining asosiy tushunchalari 
Ma‘lumki, faoliyat – erishiladigan natijada inson aniq mahsulot 
yaratadigan jarayondir. Faoliyat reproduktiv va ijodiy bo`lishi 
mumkin. Reproduktiv faoliyat – batafsil ishlab chiqilgan algoritm 
bo`yicha bajariladigan jarayon va natijada faoliyat sub‘yekti 
(sub‘yektiv yangilik) uchun ham boshqa kishilar uchun ham 
(ob‘yektiv yangilik) yangilik bo`lmagan mahsulot yaratiladi. 
Ijodkorlik faoliyati bu boshqa masala. Ijodkorlik faoliyatining hech bir 
turi uchun ularni bajarishning batafsil algoritmi yaratilishi mumkin 
emas, biroq ijodkorlik faoliyatining ko`pgina turlari uchun umumiy 
algoritm allaqachon yaratilgan, masalan: insho yozish, kiyimlarni 
moslashtirish, texnika bo`yicha ijodkorlik masalalarini yechish va 
boshqalar. Ijodkorlik faoliyati natijasida sub‘yektiv yoki ob‘yektiv 
yangilikka ega bo`lgan mahsulot yaratiladi. 

---

~ 8 ~ 
Har bir insonning hayoti davomida hal qilishi zarur bo`lgan 
ko`pgina muammolar yuzaga keladi. Insonlar, odatda, o`z 
muammolarini qanday hal qiladilar? Ba‘zilar o`z intuitsiyasiga 
tayangan holda yechimni topishga harakat qiladilar, boshqalari o`zga 
insonlar bilan maslahatlashib, ularning tajribasi asosida yoki ilmiy-
ommabop adabiyotlarni tahlil qilib, o`z muammolari yechimini 
topishga urinadilar, uchinchilari esa bu ishni boshqa shaxslarga yoki 
tasodifiy holatlarga qoldirib, muammo yechimidan umuman 
uzoqlashishga harakat qiladilar. Insonlarning faqat unchalik katta 
bo`lmagan qismigina o`z muammolarini ijodkorlik faoliyati metodlari 
yordamida yechadilar. 
Ijodkorlik – bu ob‘yektiv (hamma uchun) yoki sub‘yektiv (o`zi 
uchun) yangi tizimlar yaratish jarayoni. Har bir insonga ijodkorlik 
faoliyati texnologiyalari va metodlarini egallash zarurmi, axir hamma 
ham ob‘yektiv yangiliklar yaratmaydi-ku? Inson kim bo`lib 
ishlashidan qat‘iy nazar: ovqat tayyorlashi, kiyimni modellashtirishi, 
o`z farzandlarini tarbiyalashi, ko`pgina uy ishlarini bajarishi va 
xo`jalik muammolarini yechishiga to`g`ri keladi. Shuning uchun javob 
bir xil ijodkorlik metodlarini har bir inson egallashi zarur. Qanday 
metodlarni va qaysi faoliyat uchun qo`llash yoki qo`llamaslik bu 
uning tanlash huquqidir.