Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
Talabalarning dizaynerlik ijodkorlik 
faoliyatini rivojlantirish 
Bugungi kunda talabalarning dizaynerlik ijodkorlik faoliyatini 
rivojlantirishda, avvalo ularga umumiy o`rta ta‘limdagi mehnat ta‘limi 
dasturlarini mukammal o`rgatish kerak. Bo`lajak mehnat ta‘limi 
o`qituvchilarining bilim va ko`nikmalarini shakllantirishda dizaynerlik 
hamda ijodkorlik qobiliyatlarini inobatga olinadi. 
Umumiy o`rta ta‘limda dizayn asoslarini o`qitishda mehnat 
ta‘limi fanining imkoniyatlari juda katta. Dizayn asoslarini mehnat 
ta‘limida o`qitishdan maqsad - o`quvchilar dars va darsdan tashqari 
mashg`ulotlarda buyumlarni estetik, funktsional va iqtisodiy jihatlarini 
hisobga olgan holda loyihalash va amalda yasab o`rganishi hamda 
bilim, ko`nikma, malakalar hosil qilishdir. 
Mehnat ta‘limi mazmunida dizayn asoslarini o`qitish jarayonini 
shartli ravishda 3 bosqichda amalga oshadi deb olish mumkin, bular: 
1.
Boshlang`ich dizayn ta‘limi (I-IV sinflar) 
2.
Asosiy dizayn ta‘limi (V-VII sinflar) 
3.
Mutaxassislikka oid dizayn ta‘limi (VIII-IX sinflar) 

---

~ 73 ~ 
I.
 
Boshlang`ich dizayn ta‟limi 
Boshlang`ich dizayn ta‘limini berishda I-IV sinflar uchun mehnat 
ta‘limi darslarida, sinfdan tashqari ishlarda Davlat ta‘lim 
standartlariga asosan o`quvchilarda quyidagicha bilim, ko`nikma va 
malakalarni rivojlantirish ko`zda tutilgan.
 
I sinf: 
Buyumlarni kuzatish asosida tasvirlarni chizish va bo`yash 
mashqlarini bajarish. Buyumlar to`g`risida bilimlarni rivojlantirish. 
Buyumlarni oddiy bezak naqshlarini o`ziga qarab chizish. Geometrik 
shakllardan naqshlar hosil qilishga o`rganish. Materiallar haqida 
dastlabki ma‘lumotlar. Asbob uskunalar haqida dastlabki ma‘lumotlar. 
Qog`ozdan va kartondan eng oddiy shakldagi buyumlarni qirqib 
tayyorlash, ularning rasmini chizish, bo`yash hamda eng oddiy 
naqshlar bilan bezash. 
II sinf:
Yasagan o`yinchoqlar rasmini chizish, bo`yash va shu 
o`yinchoqni yangi shaklini yoki ayrim qismlarini o`zgartirilgan 
variantlarini ishlash. Bir necha turdosh o`yinchoqlar tahlilini 
o`tkazish. Turli kasb mahsulotlari bilan tanishish. Kasblar uchun 
asboblar tasvirini chizish. Turli buyumlarni bezash uchun oddiy 
naqshlar chizish va bo`yashga o`rganish. Materiallarning xususiyatini 
o`rganish. 
III sinf:
Tekis geometrik shakllarning bir-biriga nisbatan katta-
kichikligi va shakli bo`yicha mutanosibligi qoidalarini bilish. Shakllar 
bo`yicha va ranglar mutanosibligi qoidalari bilan dastlabki 
tanishtirish. 
Naqshlardagi 
elementlarni 
davriy 
takrorlash 
va 
simmetriya qoidalari bilan tanishtirish. O`yinchoqlar yasash va naqsh 
bilan bezash, namunaviy buyumlarni shakli va ranglarini o`zgartirib 
ishlash. Applikatsiya va mozaika usulida oddiy tasvirlar ishlash 
ko`nikmalarini rivojlantirish. Milliy hunarmandchilik buyumlari bilan 
tanishtirish. 
IV sinf:
Turli tekis va hajmli shakllarning o`zaro mutanosibligi 
qoidalari bilan tanishtirish. Turli mavzularda kompozitsiya tuzish. Shu 
buyumlarga mos bezak elementlaridan foydalanish haqida dastlabki 
tushuncha hosil qilish. Turli shakllarni soni va o`zaro joylashuviga 
bog`liq mutanosiblik qoidalari. Turli materiallardan o`yinchoqlar 
loyihalash.