Техник ижодкорлик ва дизайн фанининг назарий (лекция) машғулотлари мазмуни

 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar: 
1.
Texnikaviy ijodkorlikka doir mashg`ulotlar o`tkaziladigan 
binolarga qo‘yiladigan talablarni ayting. 
2.
Konstruksiyalash va modellashtirish ustaxonalaridagi ish 
o`rinlari qanday bo`lishi zarur? 
3.
Mashg`ulotlar o`tkazuvchi o`qituvchi yoki to‘garak rahbariniig 
ish o`rniga qo‘yiladigan talablarni ayting? 
4.
O`quv ustaxonalari qanday sanitariya-gigiyena qoidalariga 
javob berishi lozim? 
5.
Pardozlash va bo`yash ishlari qanday olib boriladi? 
 
Tayanch tushunchalar: 
Ish o`rni
-ustaxona maydonining o`quv ishlab chiqarish va 
konstruktorlik - texnologik ishlarni bajarishi zarur uskunalar (verstak, 
dastgoh), asboblari va moslamalar maqsadga eng muvofiq holda 
joylashtirgan qismi tushuniladi. 
Loyiha
-ko`zda tutilgan ob`yektni yaratish uchun bajariladigan 
hisob-kitoblar va grafik ishlar majmuini qamrab oluvchi vazifalar 
majmui. 
Loyihalash 
-ko`zda tutilgan yoki mavjudligi mumkin bo`lgan 
ob`yekt holatining timsoli-loyihasini yaratish jarayoni. 
Ijodkorlik
-inson faoliyatining shunday turiki, uning natijasida 
yangi moddiy yoki ma`naviy boyliklar yaratiladi. 
8-MAVZU. TEXNIK KONSTRUKSTIYALASH VA 
MODELLASHTIRISHNI O`RGANISHDA QO`LLANILADGAN 
TASHKILIY SHAKLLAR VA METODLAR 
Texnik loyihalash va modellashtirishning tashkiliy shakllari 
Ta‘lim jarayonining eng muhim komponentlari - uning tashkiliy 
shakllari. 
Oliy maktabni qayta qurish sharoitida konstruktsiyalash - 
texnologik masalalarni hal qilish uchun ta‘limning quyidagi shakllari 
eng samaralidir: texnik konstruktsiyalash va modellashtirish bo`yicha 
amaliy mashg`ulotlar; brigada, individual, zveno shakllari va ularning 
turli birlashmalari: har xil yoshdagi talabalardan iborat brigada va 
hokazolar. 

---

~ 52 ~ 
Texnik konstruktsiyalash va modellashtirish bo`yicha amaliy 
mashg`ulotlar deganda o`quv - mehnat faoliyatining izchil tashkil 
etilishi tushuniladi. Bu faoliyat ham kollektiv, ham individual ish 
turlarini o`z ichiga oladi va bu ishlar pedagog tomonidan tashkil 
qilinib, bunda talabalarning o`quv materiallarini aktiv, ongli va 
mustahkam o`zlashtirishi ko`zda tutiladi. 
Texnik konstruktsiyalash va modellashtirishda bir xil tipdagi 
qurilmalar, modellar va maketlarni tayyorlash uchun ta‘limning 
frontal shaklidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bunda pedagog 
talabalar uchun tegishli murakkablikdagi ob‘yektlarni tanlaydi. U 
konstruktsiyalash bo`yicha ta‘limning frontal shaklidan foydalanishda 
butun gruppani modellashtirishning faqat bitta ob‘yekt bilan 
shug`ullanishga tayyorlaydi va bu tadbir uni tayyorlashga 
sarflanadigan vaqtni, texnik - texnologik hujjatlar hajmini, bir xil 
tipdagi asbob va moslamalarni, o`xshash mehnat usullarini ko`rsatish 
va hokazolarni ancha kamaytiradi. 
Talabalar bajarayotgan konstruktorlik - texnologik ishlar o`zining 
murakkabligi va sermehnatligi bilan kollektiv bo`lib, ishlashni taqozo 
qilsa ham hamda bir-biriga yaqin va xarakteri jihatdan har xil bo`lsa, 
mashg`ulotni tashkil etishning zveno shaklidan foydalaniladi. 
Ko`pincha bunday hollarda murakkabroq bitta ob‘yekt bilan 2-3 nafar 
va bundan ko`proq talaba shug`ullanadi. 
Tayyorlanadigan ob‘yektlar o`z mazmuniga ko`ra bir xil va 
xarakteriga 
ko`ra 
har 
xil 
bo`lsa, 
texnik 
modellashtirish 
konstruktsiyalash bo`yicha amaliy mashg`ulotni tashkil etishning 
individual shaklidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bunday 
hollarda deyarli har bir talaba individual topshiriqni bajarishi pedagog 
uchun 
muayyan 
qiyinchilik 
tug`diradi. 
Chunki 
bunday 
mashg`ulotlarda ko`pincha ayrim talabalarga yozma instruksiyalar 
tayyorlashga va ular ana shu instruksiyalar bo`yicha yangi o`quv 
materialini o`rganishlariga to`g`ri keladi. 
Mashg`ulotni 
tashkil 
etishning 
aralash 
shaklidan 
modellashtirishning har xil ob‘yektlarini bajarishda foydalaniladi. 
Shularga 
ko`ra 
maktab 
o`quv 
ustaxonalaridagi 
texnik 
konstruktsiyalash va modellashtirish mashg`ulotlarining tashkiliy 
shakllarini dasturdagi o`rganilayotgan mavzuning mazmuniga, 
ob‘yektlarning xarakteriga, ta‘limiy - pedagogik va ishlab chiqarish 
talablariga qarab tanlanadi. 

---

~ 53 ~