5. Мухандисликфаолиятидан ихтирочилик.
Ихтирочилик вазифаларини ҳал этиш – деярли энг қадимий инсон фаолияти тури деса бўлади. “Ҳақиқат уни излаганларга очилади” деган эди Д.И. Менделеев.
Янги бирор нарсани ўйлаш, топиш яратиш ихтирочилик ёки ихтиро бўлиши мумкин, агар у илгари табиатда ўрганилмаган нарса-ҳодисалар топилса.
Ихтиро деб янги, техник масалалар ечими, исботи билан ажралиб турадиган ҳолатга айтилади.
У белгиларнинг жами кўрсаткичлари олдин ўрганилмаган ва янгилиги билан ажралиб туради.
Янгилик талабнома пайдо бўлиши олдидан илгари аниқланган шу усулга энг яқин кашф қилинган мослама билан солиштириш орқали аниқланади.
Охирги йилларда аҳамиятли ихтиролар тўғрисида махсус ахборотлар тўпланди. Мисол тариқасида:
-ўхшаш анти моддаларни очилиши;
-океанларда авто-оролларини ташкил этилиш;
-Пасхи ороли сирларини очилиши;
-лазер технологияларини рекламада қўллаш;
- махсус ғилоф ва бошқа ускуналар орқали инсоннинг компютер билан ўзаро ишлашида кенг ишлатиш-лазер технологияларини рекламада қўллаш;
-қоғозсиз ишлаш технологияларини ишлаб чиқиш;
-электрон адвокат;
-Internet имкониятларни кенгайиши;
-шамол энергиясидан фойдаланиладиган йўловчилар ташиш поездини яратилиши.
-Генга оид (ирсий) мухандислик мувофаққиятлари (такрорлаш технологияси);
- Арига тумшуғбоғ ихтиро қилиниши уни чақиш имкониятидан махрум қилиш ва бошқалар.
6. Янги маҳсулотлар Янги махсулотларни яратиш муаммосига [65] тўлиқ қаралган. Ишлаб чиқаришнинг ҳар қандай сохаси ривожланмаса, янгиланмаса-ҳозирги замонда яшай олмайди.
Худди шундай сифатда-кўп тармоқли ижодий фикрлаш бўлади. Бизга маьлум умумий фанларда матнлар, чизмалар, графиклар ва бошқа натижаларни табиатда ва техника қонуниятлари асосида кўрсатишда семиотика (белги ишора) нуқтаи назаридан фойдаланилади. Семиотика ўз навбатида маьлумотларни тахлилини прогматик нуқтаи назаридан инсонга фанни белгилаш тизимини беради.
Техника ривожланиши асосида учрайдиган қарама-қаршиликлар тизими.
Мухандислик фаолияти бошланиши (билим ва эхтиёж)дан охиригача (ечим ва натижа) самарали амалга ошириш муаммоси туради.
Бу масалани хал қилиш учун муаммоларни ечишга киришиш ва бунда тизимли қарама-қаршиликларни бартараф этиш ҳамда кўзланган мақсадга етиш мураккаб бўлади.
Техника ривожланишни харакатга келтирувчи кучбўлиб тизимли қарама қаршилик аниқ кўринган ҳолда ривожланиш харакатига таьсирини ўтказади.
Муаммони пайдо бўлиши маркази бўлиб қарама-қаршилик бўлади.
Ҳар қандай техника тизими ривожланишининг эволюцияси бешта қонуниятга мувофиқ бўлади:
Техник тизимнинг алоҳида элементлари хар доим бир бири билан яқи алоқада ишлайди;
Техник тизим бир текисда (маромда) ривожланмайди: баьзи бир элементлар ривожланиб бошқалари орқароқда қоладии;
Элементлар тизимидаги эскилигича қолиб кетган жисмлар билан келиб чиқувчи қарама-қаршиликлар мажбур қилмагунча техник тизимда режа бўйича ривожланиш аста-секин давом этиши мумкин;
Тизимни қарама-қаршиликлар бутун тизимдаги ривожланишни орқага тортиши мумкин;
Тизимдаги кичик бир қисмни ўзгартириш билан бутунлай тизим ишини ва қисмларини ўзгариши кузатаилиши мумкин.