Tegidan tashqari bu bo’limning qolgan barcha teglari ekranda aks ettirilmaydi. Odatda tegi darhol tegidan keyin keladi tegi sarlavhaning tegidir, va hujjatga nom berish uchun hizmat kiladi. Hujjat nomi va

Dastur quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

PROGRAM SAR (INPUT, OUTPUT);

VAR XMAX : REAL;

K, K1, I, KMAX : INTEGER;

X : ARRAY [1..100] OF REAL;

BEGIN

FOR I : =1 TO 100 DO READ (X [I]);

FOR K : = 1 TO 99 DO

BEGIN

XMAX : = X [K];

KMAX : =K;

K 1: = K+1;

FOR I : = K1 TO 100 DO

IF X [I] > XMAX THEN

BEGIN

XMAX : =X [I];

KMAX : =I;

END;

X [KMAX] : = X [K];

X [K] : = XMAX;

END;

FOR I := 1 TO 100 DO

WRITE (X [I]);

END.

3-misol. X(x₁,x₂,..,x₅₀) massiv musbat elementlarining o‘rta geometrigini topish dasturi tuzilsin.

Dasturda ko‘paytmani topish algoritmidan foydalaniladi. Demak, sikldan oldin R:=1 ta’minlash operatori yoziladi. Sikl ichida ko‘paytmani hisoblashdan oldin, massivning musbat elementlari aniqlanadi.

Dastur quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

PROGRAM SREDG (INPUT, OUTPUT);

VAR P,S : REAL;

N, I : INTEGER;

X : ARRAY [1..50] OF REAL;

BEGIN

FOR I : = 1 TO 50 DO READ (X [I]);

P : =1;

N : = 0;

FOR I : =1 TO IMAX DO

IF X [I] > 0 THEN

BEGIN

P := P * X [I];

N := N+1;

END;

S : = EXP ((1/N)*LN(P));

WRITE (‘S =’, S : 8 : 3);

END.

4-misol. X(x₁, x₂,.., x₅₀) massiv manfiy elementlarining o‘rta arifmetigini topish dasturi tuzilsin.

Dastur quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

PROGRAM SREDA (INPUT, OUTPUT);

VAR S, S1 : REAL

N, I : INTEGER ;

X:ARRAY [1..50] OF REAL;

BEGIN

FOR I : 1 TO 50 DO READ (X [I]);

S1 : =0;

N:= 0;

FOR I : = 1 TO 50 DO

IF X [I] < 0 THEN

BEGIN

S1 : = S1 + X [I]

N : = N + 1;

END;

S : = S1/N;

WRITE (‘S =’ , S : 8 : 3);

END.

Nazorat uchun savollar

1. Massiv deganda nimani tushunasiz?

2. Indeksli o‘zgaruvchilar Paskal tilida qanday yoziladi?

3. Bir o‘lchovli massivlar qanday tasvirlanadi?

4. Ikki o‘lchovli massivlar qanday tasvirlanadi?

5. Massiv elementlarini kiritish va chiqarish qanday amalga oshiriladi?

Test savollari

1. x_i va a_ij indeksli o‘zgaruvchilar qanday yoziladi?

a). x(i); a(i,j)

b). x[i]; a[i,j]

c). x_i ; a_ij

d). x[i]; a[ij]

2. Ikkita ixtiyoriy a va b sonlar berilgan. SHu sonlarning kattasini topish dastur

lavhasini tuzing?

a). read(a,b);

if a>b then max:=a else max:=b;

b). read(a,b);

if a

c). read(a,b);

if a>b then max:=a;

d). read(a,b);

if a>b then max:=b;

3. Ikkita ixtiyoriy a va b sonlar berilgan. SHu sonlarning kichigini topish

dasturi lavhasini tuzing?

a). read(a,b);

if a>b then min:=a else min:=b;

b). read(a,b);

if a

c). read(a,b);

if a

d). read(a,b);

if a

Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1. Abramov V.G., Trifonov N.P., Trifonova G.N. Vvedenie v yazыk Paskal. O‘quv

qo‘llanma.-M. Nauka, 1988 g.

2. Aripov M.M. va boshqalar. Informatika. Axborot texnologiyalari. O‘kuv qo‘llanma. 1–2

qism. Toshkent. 2002 yil.

3. Petrov A.V., Alekseev V.E. i dr. Vыchislitelnaya texnika i programmirovanie.

Uchebnik dlya texnicheskix vuzov. Moskva. «Vыsshaya shkola». 1990 g. 480 bet.

4. Xolmatov T.X., Eshtemirov S., Aminov I.B., Usmonov B.I. Algoritmlash asoslari.

O‘kuv qo‘llanma. Samarqand. 1997 yil.

5. Xolmatov T.X. Tayloqov N.I., Nazarov U.A. Informatika. Darslik. Toshkent.

«O‘zbekiston milliy ensiklopediya» Davlat ilmiy nashriyoti. 2003 yil.