Tegidan tashqari bu bo’limning qolgan barcha teglari ekranda aks ettirilmaydi. Odatda tegi darhol tegidan keyin keladi tegi sarlavhaning tegidir, va hujjatga nom berish uchun hizmat kiladi. Hujjat nomi va

11.4. Izlash va saralash algoritmlariga doir dastur tuzish

1-misol. X (x₁, x₂,.., x₁₀₀) massivning eng kichik elementi va uning tartib nomerini topish dasturini tuzing.

X massivning elementlari kompyuter xotirasiga kiritiladi. Massivning eng kichik elementi sifatida uning birinchi elementini olish maqsadga muvofiq. Buning uchun sikldan oldin XMIN:=X [1] va IMIN:=1 ta’minlash operatorlari yoziladi. Bu erda XMIN orqali massivning eng kichik elementi tartib nomeri belgilangan. Agar x_i shart bajarilsa, XMIN:=X[I] va IMIN:=I ta’minlash operatorlari bajariladi.

Massivning eng kichik elementi va uning tartib nomerini topish dasturi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

PROGRAM MINM (INPUT, OUTPUT);

VAR XMIN : REAL;

I, IMIN : INTEGER;

X : ARRAY [1..100] OF REAL;

BEGIN

FOR I : =1 TO 100 DO READ (X [I] );

XMIN : = X [1];

IMIN : = 1;

FOR I : =2 TO 100 DO

IF X [I] < XMIN THEN

BEGIN

XMIN : = X [I];

IMIN : =I;

END;

WRITE (XMIN, IMIN);

END.

Massivning eng katta elementini topish dasturi ham xuddi shu tartibda tuziladi.

2-misol. X (x₁, x₂,..., x₁₀₀) massivning elementlarini kamayib borish tartibida joylashtirish dasturi tuzilsin.

Massivning eng katta elementini topish usulidan foydalanamiz. Ichki siklda massivning eng katta elementi topilishi kerak. Buning uchun sikldan oldin eng katta element sifatida massivning birinchi elementi olinadi va sikl ichida eng katta element va uning tartib nomeri topiladi. Sikl tugagandan keyin eng katta element birinchi element o‘rniga va aksincha, birinchi element eng katta element o‘rniga yoziladi. Keyin esa ikkinchi elementdan boshlab qolgan elementlar ichidan eng kattasi va tartib nomeri topiladi. Topilgan eng katta element ikkinchi o‘ringa, ikkinchi element eng katta element o‘rniga yoziladi. Bu jarayon x ning 1 dan n–1 gacha bo‘lgan qiymatlari uchun takrorlanadi, chunki oxirida bitta element qoladi va uning eng kattasini topish ma’noga ega bo‘lmay qoladi.