Technological solutions and innovative digital tools

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
29 
http://interonconf.com
 
yoʻllarini ishlab chiqish hozirgi kunda iqtisodiy-moliyaviy islohotlarni yanada chuqurlashtirish 
jarayonidagi eng dolzarb muammolardan biri boʻlib turibdi. 
Mamlakatimiz bozor iqtisodiyotiga asoslangan demokratik huquqiy davlat qurishni oʻz 
oldiga maqsad qilib qoʻygan ekan, bunda moliya bozorlari muhim oʻrin tutadi. Moliya 
bozorlarining iqtisodiyotda tutgan oʻrnini oshirish bevosita ularning faoliyatini 
erkinlashtirishni, unda bozor qonuniyatlarining amal qilishini va unga ta’sir etuvchi omillarni 
mukammal oʻrganishni talab qiladi. Shu sababli, tanlangan mavzu birinchidan, siyosiy, 
iqtisodiy va huquqiy jihatdan murakkabligi boʻlsa, ikkinchidan, respublikada amalga 
oshirilayotgan koʻpdan-koʻp yangi muammolar bilan chambarchas bogʻliqligi, uchinchidan 
xilma-xil statistik ma’lumotlarni tahlil qilib ilmiy xulosalar chiqarishni talab qilishidir. 
Xalqaro tajribaga ko’ra, qimmatli qog’ozlar bozori iqtisodiyotning turli tarmoqlari 
uchun zarur investitsiyalarni jalb qilishning muhim manbai bo’lib, bank krediti orqali 
moliyalashtirishning muqobili sanaladi. Shu bois ham har qanday davlat iqtisodiy tizimining 
holati fond bozoridagi faollikda namoyon bo’ladi. Mazkur bozorda yuridik yoki jismoniy 
shaxslar o’z mablag’ini kelgusida foyda olish maqsadida aksiya hamda boshqa qimmatli 
qog’ozlarga yo’naltiradi. Qimmatli qog’ozlardan foyda olish dividend yoki foiz ko’rinishida 
yoxud ularni ikkilamchi ravishda yuqoriroq bahoga sotish evaziga amalga oshiriladi. 
Kapital bozori mohiyatini to‘liq yoritib berishda aniq yoki yaxlit tarif mavjud emas, 
jumladan mikroiqtisodiy nuqtai nazardan aylanma kapital va asosiy kapital, kapital 
bozorining tarkibiy qismi hisoblansa, makroiqtisodiy nuqtai nazardan esa, real aktivlar bozori 
(ko‘chmas mulk bozori, ishlab chiqarish vositalari va b.) hamda qimmatli qog‘ozlar bozori, 
fond bozori, kredit bozori, valyuta bozorini yaxlit o‘z ichiga oluvchi moliya bozorini keltirish 
mumkin.
5
Bundan tashqari Kapital bozori(fond bozori) boʻsh turgan pul mablagʻlarini 
toʻplash, ularni ssuda kapitaliga aylantirish, soʻngra uni ishlab chiqarish jarayonlari 
ishtirokchilari ya’ni banklar, korxonalar, firmalar, shuningdek, mamlakat aholisi oʻrtasida 
taqsimlash munosabatlari; qimmatli qogʻozlar, korxonalarning aksiyalari hamda davlat 
obligatsiyalari bilan oldisotdi operatsiyalari olib boriladi. Pul kapitalining qayta 
taqsimlanishida ishtirok etadigan banklar, fond birjalari va boshqa moliya-kredit 
muassasalari majmuini oʻz ichiga oladi. Kapital bozori pul bozori bilan birga iqtisodiyotning 
tarmoqlari va hukumat uchun tashqi kapital manbai hisoblanadi, ssuda kapitaliga talab va 
taklifni shakllantiradi.
Yevroobligatsiyalar moliyaviy “lahja”da Yevroobligatsiya deyiladi. Bu Emitent(qimmatli 
qog‘ozlar va qog‘oz pul chiqarish huquqiga yega bo‘lgan davlat, bank yoki idora) uchun xorij 
valyutasida chiqarilgan uzoq muddatli qimmatbaho qog‘ozlardir. Emitent tushunchasiga 
to’xtalib o’tadigan bo’lsak, Fond bozorida ishtirok etuvchi subyektlarning bunday turi yuridik 
shaxs, davlat organlari yoki mahalliy hokimyat organi bo’lishi mumkin. Investorlar. Ushbu 
subyekt turiga jismoniy va yuridik shaxslar - kompaniyalar, korxonalar, davlat idoralari kirishi 
munkin. Yuqorida qayd etilgan shaxslar o’z kapitallaridan keyinchalik foyda olish maqsadida 
5
N Xolmatov. N. Imomova “Makro va mikro iqtisodiyot”, Toshkent, «Tafakkur avlodi» 2020. 

---