Tdv larni ishlab chiqarishda ishlatiladigan yordamchi moddalar sf 101-b rahimjonova X, Chuliyeva S, Maxmadaliyeva S, Nurullayeva M, Normatov T

Gidrofil asoslar.
Bu guruhga mansub bo‘lgan surtma asoslari teriga surtilganda o‘zlaridan hech qanday iz yoki dog‘ qoldirmaydi. Ular teriga surtilgandan so‘ng xar xil vaqt oralig‘ida qurib, bir necha vaqt oralig‘ida terida ushlanib turilib, so‘ng birdaniga so‘riladi. Suvning bug‘lanishi terining haroratiga bog‘liq ekan, bu guruh asoslari xo‘l bog‘lamlarga o‘xshash sovutuvchi ta’sirga ham ega. Ular ko‘plab dori moddalari bilan mos keladigan asoslar bo‘lib, tashqi suvli fazalaridagi dori moddalarini oragnizmning to‘qimalariga oson o‘tkazadi. Ular fizik-kimyoviy xususiyatlari bilan suvda erimaydigan, lekin suvda bo‘kadigan yuqori molekulali brikmalar (YUMB), kolloid gellar (yarim kolloidlar) va dispers kolloid moddalarga o‘xshashdir.
Sovunli asoslar. Bu asoslar asosan ixtiol, qora moy va boshqa moddalardan surtmalardan surtmalar tayyorlashda keng qo‘llaniladi. Sovunli asoslar sovunni suvda qizdirish yo‘li bilan eritish orqali yoki ularni suvni glitserin bilan aralashmasi, stearin kislotasining potash bilan yoki kalsiyli soda bilan aralashmasida eritish orqali olinadi. Natijada xar xil qovushqoqlikdagi gidro yoki glitserogellar xosil bo‘ladi. Kaliyli sovunlar ancha yumshoq gellarni xosil qiladi. Sovunli asoslar teri orqali oson so‘riladi. Ular yuqori gidrotrop xossali bo‘lganligi uchun moyli asoslar bilan yaxshi aralashib, emulsion asoslar xosil qiladi. Sovunli asoslar ishqori sharoitga ega bo‘lganligi uchun ularni butunlay indifferent deb bo‘lmaydi.
Tabiiy polisaxarid eritmalari.
Kraxmal-glitserinli asos yoki glitserinli asos (Unguentum Glycerini) – 7 qism bug‘doy kraxmali teng miqdordagi suv bilan aralashtirilib, unga 93 qism glitserin qo‘shiladi. Massa suv xammomida bir xisl massa xosil bo‘lguncha qizdirish orqali aralashtiriladi. Natijada oq rangli, bir xil konsistensiyali yumshoq massa xosil bo‘ladi. Bu asos shilliq qavatlarga yaxshi surtiladi, lekin sekin so‘riladi. Bu asoslar asosan ko‘z surtmalarini tayyorlashda ishlatiladi. Asos mikroblarga nisbatan ancha turg‘un, biroq tuzilish-mexanik ko‘rsatkichlari bo‘yicha saqlanish davomida turg‘un emas. V.M.Gretskiy va I.S.Ajgixinlarning ta’kidlashlaricha 5-6% kraxmal eritmalari surtma asosi konsistensiyasiga ega bo‘lsada, nisbatan sekin so‘riladi. YAna shu asos kabi xossani dekstrin ham namoyon etadi, faqat undan 50% eritma tayyorlash lozim bo‘ladi.