Tayyorlash vaularnimalakasinioshirishinstituti elektronika va elektrotexnika

Mavzu :Oddiy va murakkab elektr zanjirlari.

1136. 
      Reja:
      

1137. 
      .Ketma-ket va parallel ulangan elektr zanjirlari.
      
1138. 
      .Aralash ulangan elektr zanjirlari.,
      
1139. 
      Oddiy va murakkab elektr zanjirlar hisoblash usullari. Kirxgof va Om
      

1140. 
      Elektr zanjir elektr tokni hosil qilish va uning o‘tishini ta’minlaydigan qurilma va obyektlaming majmui bo‘lib, undagi elektromagnit jarayonlar elektr yurituvchi kuch (EYK), tok va kuchlanish tushunchalari bilan ifodalanadi.
      
1141. 
      Elektr zanjir tushunchasi elektrotexnika fanining tayanch tushun- chasidir.
      
1142. 
      Elektr energiya manbai, iste’molchi va ularni o‘zaro birlashtiruvchi o'tkazgichlar elektr zanjiming asosiy elementlari, o‘lchash asboblari, ulab-uzgichlar va himoyalash qurilmalari esa uning yordamchi elementlari hisoblanadi. Demak, elektr zanjir elementi bu elektr zanjir tarkibiga kiruvchi alohida qurilma bo'lib, u zanjirda aniq vazifani bajaradi.
      
1143. 
      Elektr zanjiming elementlari shartli belgilar bilan tasvirlanadi.
      
1144. 
      Elektr zanjiming elementlari va ularni o'zaro ulanishining grafik tasviri elektr zanjiming sxemasi deyiladi.
      
1145. 
      1.3-rasmda oddiy elektr zanjiming sxemasi keltirilgan. Unda G — akkumulyator — elektr energiya manbai. U kimyoviy energiyani elektr energiyaga aylantiradi. EL — cho‘g‘lanma lampa — iste’molchi, unda elektr energiyasi yorug'lik va issiqlik energiyalariga aylantiriladi. SA — kalit, zanjimi ulab uzadi. pA — ampermetr, pV — voltmetr. To‘g‘ri chiziqlar — ulagich simlar — o‘tkazgichlardir.
      
1146. 
      Elektr energiya manbalarining shartli belgilari-sxemalari 1 A-а, b, d, e, ' _A rasmlarda keltirgan.
      
1147. 
      ' Elektr energiya manbalarida
      
1148. 
      t urli tabiatli energiya maxsus EL o‘zgartgichlar vositasida elektr energiyaga aylantiriladi.
      
1149. 
      O ’zgartiriladigan energiya turiga ko’ra energiya manbalari kimyoviy va fizik manbalarga bo‘linadi. Kimyoviy reagentlar orasida oksidlanish-qaytarilish jarayonlari hisobiga elektr energiya ishlab chiqaruvchi manbalar kimyoviy manbalar deyiladi. Kimyoviy manbalarga galvanik elementlar, akkumulyatorlar va batareyalar kiradi.
      

1150. 
      Mexanik, issiqlik, elektromagnit, yorug‘lik, radiatsion nurlanish, yadroviy parchalanish energiyalarini elektr energiyaga aylantiradigan qurilmalar fizik manbalar deyiladi. Ularga elektr gencratorlar, termoelektr generatorlar, termoemission o‘zgartkichlar, magnitogidrodinamik (MGD) generatorlar va quyosh nurlanishi hamda atom parchalanish generatorlari kiradi.
      
1151. 
      Elektr energiyasi iste’molchilarining shartli belgilari-sxemalari 1.5-a, b, d, e,f g rasmlarda keltirgan.
      

1152. 
      Elektr energiya iste’molchilari (elektr motorlar, elektr qo‘ralar, issiqlik asboblari, cho‘g‘lanish lampalari, rezistorlar va b.) elektr energiyani boshqa tur energiyaga aylantirish uchun xizmat qiladi.
      
1153. 
      Elektr zanjir yordamchi elementlarining shartli belgilari-sxemalari 1.6-a, b, d, e,f g-rasmlarda keltirilgan.
      
1154. 
      M anba bilan iste’molchilar o‘zaro o‘tkazgich simlar yordamida birlashtiriladi. Ular elektr
      

1155. 
      ADABIYOTLAR
      

1156. 
      M. T. Turdiyev“Elektrotexnika va elektronika asooslari”.T.“O‘qituvchi”. 2011
      
1157. 
      Xanbabaev, N. A. Xalilov. “Umumiy elektrotexnika va elektronika asooslari”.T.“O‘zbekiston”. 2000
      
1158. 
      A.SHeraliev “Elektrotexnika va elektronika asoslari” fani buyicha METODIK QO‘LLANMA NamMPI 2009 yil
      
1159.