Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil

47 
BOSh ILMIY-METODIK MARKAZ 
tashkiloti mansabdorlari, muassasa rahbari, hisobchisi, qurilish bo‘yicha mutaxasis, 
xo‘jalik bo‘limi mudiri xodimlari o‘rtasida turli tizimli jinoiy mehanizmlar asosida 
talon-toroj qilinmoqda. 
Oltinchidan,
oliy ta’lim muassasalarini o‘zini-o‘zi moliyaviy ta’minlash joriy 
etilmaganligi davlat budjeti mablag‘larini o‘zlashtirishning asosiy sabablaridan biri 
hisoblanadi.
Agar ta’lim muassasasi o‘zini-o‘zi moliyaviy ta’minlasa davlatdan unga pul 
mablag‘lari ajratilmaydi, bu o‘z navbatida budjet mablag‘larini o‘zlashtirish holatini 
butunlay oldini olishga xizmat qiladi. 
Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 
3 dekabrdagi “Oliy ta’lim muassasalarini bosqichma-bosqich o‘zini o‘zi 
moliyalashtirish tizimiga o‘tkazish to‘g‘risida”gi 967-sonli qarori bilan 2020 yil 1 
yanvardan boshlab, tajriba-sinov tariqasida 10 ta oliy ta’lim muassasasiga o‘zini 
o‘zi moliyalashtirish tizimiga o‘tishga ruxsat berildi. 
II. Oliy ta’lim muassasasiga talabalikka qabul qilish jarayonida 
korrupsiyaviy huquqbuzarliklarni sodir etilishining sabab va omillari. 
Birinchidan
, oliy ta’lim muassasasiga o‘qishga kirish imtixonlari, ya’ni test 
sinovlari eskirgan bo‘lib, asosan yodlash va hotirada saqlash qobilyatiga asoslangan. 
Bu ayniqsa ijtimoiy va tabiiy fanlar yo‘nalishlarida keng tarqalgan, aniq fanlar 
doirasidagi tizimli qoida va hisob kitob amallarini tushunish qobilyati ko‘rinadi 
holos. Test sinovlari nomzodning dunyoqarishi, mantiqiy fikrlash qobiliyatlari, 
umuman olgan sof bilim darajasini belgilab bera olmaydi. 
Ikkinchidan
, test sinovlariga talablardan juda keng doiradagi ma’lumotlarni 
yodlashi talab etilgani sababli ularda bilmagan savol tushub qolishligi, imtihonlar 
adolatli bo‘lmasligi haqida ishonchsiz tasavvurlar shakllanishiga olib kelmoqda va 
bu ularni, ularning ota-onalarini oliy ta’lim muassasasiga kirishni noqonuniy 
yo‘llaridan foydalanishga undamoqda. 
Uchinchidan
, mamlakatimizda kirish imtixonlari kompyuter texnologiyalari 
asosida o‘tkazilmaydi, talaba o‘z imtixon natijasini ma’lumot muddat o‘tkandan 
so‘ng biladi. Imtixonlarni natijalarini tekshirish inson omiliga bog‘liqligi albatta 
korrupsiyaviy holatlarga sabab bo‘ladi. 
To‘rtinchidan
, kirish test sinovlari video tasvirga olinayotgan bo‘lsada, ayrim 
ijodiy imtixonlarni tasvirga olish, uni saqlash talablari umuman yo‘q. Murojaatlarni 
o‘rganish davomida sport amaliy san’at bo‘yicha imtixon video tasvirlarda kerakli 
jarayonlar mavjud emasligi sababli masalaga oydiklik kiritishni imkoni bo‘lmayapti. 
Beshinchidan
, mamalakatimizda oliy ta’limning qamrov darajasi past bo‘lib, 
2019 yilda bu ko‘rsatkich 20 foizni tashkil etmoqda. Raqobat muhitini kuchliligi 
o‘z-o‘zidan bitiruvchi nomzodlar o‘rtasida oliy ta’limni muhim bosqichga 

---