Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

4.1. Sodda shell skriptlarini yozish 
11
Shell qobig‘i buyruq interpretatori va yuqori sath dasturlash tili 
hisoblanadi. Buyruq interpretatori sifatida shell komandalar qatoriga kiritilgan 
komandalarni qayta ishlaydi. Yuqori sath dasturlash tili sifatida shell scripts nomli 
faylda saqlanuvchi buyruqlarni qayta ishlaydi. Boshqa tillar kabi shell 
o‘zgaruvchilar va oqimni boshqarish buyruqlariga ega(masalan, for sikllari va if 
shart operatori). Shellni buyruqlar qatori interpretatori sifatida foydalanilganda 
ishlaydigan muhitingizni sozlashingiz mumkin. Siz o‘z displeyingizda joriy 
katalog nomini, funksiya yaratishni yoki cp psevdonimini qo‘yishingiz, aspektlarni 
o‘zgartirish uchun kalitso‘zlardan foydalanish va boshqalarni amalga oshirish 
mumkin. Siz bundan tashqari hisobotlar to‘plamini ishga tushuruvchi uzun script 
uchun qiyin buyruqni saqlovchi ish bajarilgandan so‘ng sizga chop etishni va 
yuborishni eslatishdan iborat shell ssenariysini yozishingiz mumkin. Boshqa 
ssenariylar dasturlar hisoblanib, ular faqatgina dasturni ishga tushurmaydi. 
Ko‘pchilik shell ssenariylari Bourne Again Shell ostida ishga tushurilish uchun 
yozilgan. Bir foydalanuvchili rejimda tizim yuklanishini yoki tizimga texnik 
xizmat ko‘rsatishni, ma‘murlashni yoki ta‘mirlash ishlarini amalga oshirish shell 
bilan tanishishni eng yaxshi usuli hisobalandi. 
Sarlavha
Bourne Again Shell Bell Labarotories dagi AT&T xodimi Stiv Born 
tominidan yozilgan Bourne Shell ga asoslangan. Ko‘plab yillar davomida haqiqiy 
Bourne Shell kengaytirilib kelindi, ammo haligacha bazaviy shell bilan ko‘plab 
UNIX tizimlari ta‘minlangan. O‘zining uzoq va muvaffaqiyatli tarixi davomida 
11
A Practical Guide to Fedora and Red Hat Enterprise Linux, fifth edition, Mark G. Sobell, 
U.S. Corporate and Government Sales, pages 279-298.

---

III. NAZARIY MATERIALLAR 
62 
original shell UNIX tizimini boshqarish uchun yordam beruvchi skriptlar yozishda 
foydalanilingan. Linux tizimida ba‘zi bir skriptlar Bourne Again Shell ssenariysi 
ko‘rinishida paydo bo‘lmoqda. Bourne Again Shell original Shell da bo‘lmagan 
ko‘plab kengaytmalar va funksiyalarni o‘zida jamlasa ham original shell bilan 
moslik mavjud, shuning uchun ham ssenariylarni bash qobig‘i ostida ishga 
tushurish mumkin. UNIX tizimlarida haqiqiy Bourne Shell sh deb nomlangan. 
Linux tizimlarida sh bashni ta‘minlash uchun Bourne Shell ishlab turishini talab 
etuvchi havola bo‘lib xizmat qiladi. sh chaqirilganda Bourne Shellni 
emulyatsiyalash uchun barcha imkoniyatni ishga soladi. V Unix tizimi Devid korn 
tomonidan yozilgan Korn Shell(ksh)ni namoyish etdi. Bu qobiq ko‘plab original 
Bourne Shell funksiyalar bilan kengaytirilib, qo‘shimcha imkoniyatlar qo‘shildi. 
Bourne Again Shell ba‘zi buyruqlar psevdonimi va buyruqlar qatorini tahrirlash 
imkoniyati xususiyatlari Korn Shell o‘xshash tomonlariga asoslangan. POSIX 
oilasiga mansub standartlar PASC komiteti tomonidan ishlab chiqiladi.
POSIX 1003.2 qobiqning standart funksionalligini izohlaydi. Bourne Again 
Shell POSIX standartining talablarga mos funksiyalar bilan ta‘minlaydi. Buni 
bajarish uchun to‘liq kuch bilan harakat qilinadi. Bashni chaqirayotganingizda
--posix shaklida amalga oshirilish POSIX standartiga to‘liq moslikni ta‘minlaydi.