Tayyorladi oralbaeva g qabul qildi xojanazorova r

II.Bob. Interferometrlar
2.1 Ikki nurli interferometrlar
Interferensiya hodisasiga asoslanib ishlaydigan qurilmalarga interferometrlar deyiladi. Interferometrlar ishlash prinsipi va tuzilishiga asosan ikki nurli va ko’p nurli interferometrlarga bo’linadi. Ikki nurli interferometrlarga Jamen va Maykelson interferometrlari, ko’p nurli interferometrlarga Fabri-Pero interferometrlari misol bo’la oladi. Biz quyida shu interferometrlarga qisman to’xtalamiz.
Interferometr (interferensiya va metr) — elektromagnit yoki akustik to’lqinlar interferensiyasi hodisasiga asoslangan o’lchash asbobi. I.ning ishi bitta nurning fazoda ikki (yoki ko’p) kogerent nurga parchalanib, turli yo’nalishda interferensiya ko’ri-nishni hosil qilishidan iborat. 
Yo’rug’lik interferensiyasi amalda juda ko’p joylarda qo’llaniladi. Uning yo’rdamida yo’rug’lik to’lqinlarining uzinligini juda yuqori aniqlikda aniqlash; chiziqli kataliklarni jismlarning qiziganda va boshqa prinsiplari yuz bereadigan o’zgarishlarni juda aniq ushlash hamda sindirish ko’rsatkishlarini ushlash, sirtlarning silliqlash va siliqlash sifatini baholash mumkin. Interferensiya yo’rdamida spektroskopiyada kattamubofaqiyatlarga erishildiki, bunda interferensiya asosida eng kuchli spectral apparatlar yaratildi.
Fizikaviy tadqiqlar o’tkazish va texnikaviy tatbiqlar uchun qator interferensiyon asboblar-interferometrlar ishlab chiqargan. Ularning barchasi bitta principga asoslangan bo’lib, faqat konstruksiyalari jihatidan gena farqlanadi. Ikki nurli va ko’p nurli interferometrlar bir-biridan principal farq qiladi. Ko’p nurli interferometrlarni, ularning nazariyasi va eng muhim tatqiblari. Bu yerda biz ikki nurli interferometrlarni yani ikki nurli interferensiyaga asoslangan interferometrlarni ko’rib o’tamiz. Manbadan kelayotgan yo’rug’lik nuri ajratuvchi ko’zgu yo’rdamida ikki nurga ajratiladi. So’ngra ular turli yo’llar bilan ketadi va yani ushrashib bir-birlari bilan interferensiyalanadi. Nurlardan biri tekshirilyotgan obektda yo’naltiriladi. U erda nur u yo’ki bu ko’chimsha yo’li farqiga ega bo’ladiki, natijada interferension manzarada o’zgarish yuz beradi.
Bu siljishlarni ushlab, ularning interferometr va o’rganilyotgan hodisa bilan bo’g’likligini bilgan holda totqiqotshini qiziqtirgan kataliklarining qiymatini to’pish mumkin.
Interferensiya hodisasiga asoslanib ishlaydigan qurilmalarga interferometrlar deyiladi. Interferometrlar ishlash prinsipi va tuzilishiga asosan ikki nurli va ko’p nurli interferometrlarga bo’linadi. Ikki nurli interferometrlarga Jamen va Maykelson interferometrlari, ko’p nurli interferometrlarga Fabri-Pero interferometrlari misol bo’la oladi. Biz quyida shu interferometrlarga qisman to’xtalamiz.