Tayyor mahsulot (tovar, ish, xizmat)lar va ularning sotilishini hisobga olish

17.2-jadval
Har bir modda bo‘yicha usul

T/r	Kompterlarning nomi (modeli)	Brendi (guruhi)	Tannarxi, ming so‘mda	Sof sotish qiymati, ming so‘mda	Tannarxi yoki SSQ eng pasti, ming so‘m
	Aspire-4315	ACER	4250	4250	4250
	Aspire-4320	ACER	4500	4250	4250
	Aspire-4715Z	ACER	4375	4250	4250
	Extensa EX5620	ACER	8000	4250	4250
	Jami:		21125	17000	17000
	Compaq Presario C738 TU	Hewlett Packard	8375	8250	8250
	Compaq Presario C751 NR	Hewlett Packard	4875	8250	4875
	Compaq Presario V6700	Hewlett Packard	4750	8250	4750
	Jami:		18000	24750	17875
	Satellite A100	Toshiba	4500	8500	4500
	Satellite L40-13G	Toshiba	4750	8500	4750
	Tecra A8-103	Toshiba	4625	8500	4625
	Tecra A8-185	Toshiba	4875	8500	4875
	Portege R 500-10J	Toshiba	8000	8500	8000
	Jami		26750	42500	26750
	Hammasi		65875	84250	61625

Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, ushbu usulda tovar-moddiy zaxiralarning har moddasi tannarxi va sof sotish qiymati solishtiriladi (taqqoslanadi) va ushbu ikki qiymatdan eng pasti har bir modda bo‘yicha moliyaviy hisobotga kiritiladi. 2-misol ma’lumotlari bo‘yicha ushbu usulni qo‘llaganimizda, 31.12.2019 yil holatiga moliyaviy hisobotda aks ettiriladigan portativ kompyuterlarning qiymati 19 625 (61625) ming so‘mga teng ekanligini aniqlaymiz, ya’ni u yuqorida keltirilgan jadvalning "6" ustunining barcha satrlaridagi ma’lumotlarni jamlash orqali aniqlanadi.
Asosiy tovar guruhlari usuli
Ushbu usulda, tovar-moddiy zaxiralarning tannarxi yoki sof sotish qiymatidan eng pasti, TMZlarning har bir kategoriyasi yoxud guruhi bo‘yicha umumiy summadan kelib chiqib aniqlanishi ko‘zda tutiladi. 2-misol ma’lumotlari bo‘yicha ushbu usulni qo‘llaganimizda, 31.12.2019 yil holatiga moliyaviy hisobotda aks ettiriladigan portativ kompyuterlarning qiymati 61750 ming so‘mga teng ekanligini aniqlaymiz. Ushbu summa «ASYER», « Hewlett Packard» i «Toshiba» guruxlari bo‘yicha, mos ravishda tannarx va sof sotish qiymatidan eng pasti summalarini jamlash orqali aniqlangan, ya’ni «ASYeR» guruhi bo‘yicha 17000 ming so‘m, «Hewlett Packard» guruhi bo‘yicha 18000 ming so‘m va «Toshiba» guruhi bo‘yicha 26750 ming so‘m yig‘indisi hisoblanadi.
Zaxiralar umumiy hajmi usuli
Ushbu usulda, yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, tovar-moddiy zaxiralarning tannarxi yoki sof sotish qiymatidan eng pasti zaxiralar tannarxining umumiy summasi va sof sotish qiymatining umumiy summasidan kelib chiqqan holda aniqlanadi. 2-misol ma’lumotlari bo‘yicha shuni aniqlash mumkinki, portativ kompyuterlarning umumiy tannarxi 20 875 (65875) ming so‘mga, ularning umumiy sof sotish qiymati esa 24 250 (84250) ming so‘mga teng. Tegishli ravishda ulardan eng pasti bo‘lib tovarlarning umumiy tannarxi ( 65875 ming so‘m) hisoblanadi va ushbu summa «Texnokompriteyl» kompaniyasi buxgalteriya balansida aks ettiriladi.
2-misol bo‘yicha olingan natijalardan ko‘rinib turibdiki, tovar-moddiy zaxiralarni tannarxi yoki sof sotish qiymatidan eng pasti bo‘yicha baholashning turli usullari qo‘llanilganda, moliyaviy hisobot (buxgalteriya balansi)da ‘Tovar-moddiy zaxiralar (Tovarlar)" satri bo‘yicha qo‘llaniladigan usulga qarab quyidagi summalar aks ettiriladi: har bir modda bo‘yicha baholash - 61625 ming so‘m, asosiy tovar guruhlari usuli bo‘yicha - 61750 ming so‘m, zaxiralarning umumiy hajmi usuli bo‘yicha - 65875 ming so‘m.
Shuning bilan birga, «Texnokompriteyl» kompaniyasining buxgalteriya hisobida tovar-moddiy zaxiralarni tannarxi yoki sof sotish qiymatidan eng pasti bo‘yicha baholash natijalari qo‘llanilayotgan usulga qarab quyidagi tartibda aks ettiriladi: