Tayorlovchi: Tojiboyev Qudratullo. Moliya fanidan

Moliya tizimi — iqtisodiyot pul sektorining bir qismi, moliya amaliyoti. Moliya tizimi faqat moliya munosabatlarini emas, balki moliyaga taallukli siyosiy, tashkiliy munosabatlarni ham qamrab oladi. Bu tizim tarkibiga qu-yidagilar kiradi: a) moliya obʼyektini hosil etuvchi pul fondlari yoki moliya resurslari; b) korxonalar, xonadonlar, davlat idoralari va nodavlat tashkilotlaridan iborat moliya mu-nosabatlarining subʼyektlari — ishtirokchilari; v) moliya mexanizmi, yaʼni moliya munosabatlarida qoʻllaniladigan va pul bilan bogʻliq vositalar (foyda, zarar, rentabellik, likvidlik, byudjet, byudjetdan tashkari fondlar, subsidiya, subvensiya, dotatsiya, sanatsiya, moliya normativlari, moliyaviy sanksiya va boshqalar); g) moliya institutlari va davlatning moliya idoralari (moliya kompaniyalari, moliya jamgʻarmalari, moliya vazirligi, uning mahalliy boʻlinmalari, soliq idoralari, gʻaznachilik xizmati, soliq politsiyasi va boshqalar); d) moliya bozori — fond bozori, sugʻurta xizmati bozori, valyuta bozori; ye) moliya siyosati — iqtisodiyot subʼyektlarining moliyaga oid yul-yoʻriklari va xatti-harakati.
Moliya tizimi iqtisodiy tizimning muhim unsuri, uning yordamida iqtisodiyot tartiblanadi, iqtisodiy oʻsish ragʻbatlantiriladi.[1]
Korporativ moliya - bu tashkilotlarning mablag'lari aylanishi jarayonida kapitalni, daromadlarni, mablag'larni shakllantirish va ulardan foydalanish bilan bog'liq va turli xil pul oqimlari ko'rinishida ifodalangan pul munosabatlarining keng doirasini qamrab oladigan moliya tizimining nisbatan mustaqil sohasidir. Aynan shu sohada xo'jalik yurituvchi sub'ektlar moliyaviy resurslarining asosiy qismi shakllanadi, ular jamiyatning iqtisodiy o'sishi va ijtimoiy rivojlanishining asosiy manbai bo'lib xizmat qiladi.
Korporativ moliya, shuningdek, nisbatan yaqinda, 50-yillarning boshlarida shakllangan mustaqil ilmiy yo'nalishdir. "Korporativ moliya" - bu "Iqtisodiy nazariya", "Buxgalteriya hisobi va audit", "Iqtisodiy tahlil" va boshqalar kabi ilmiy va o'quv fanlari yutuqlariga asoslangan sintetik ilmiy intizom. tadbirkorlikning turli sohalarida optimal moliyaviy echimlarni ishlab chiqarish metodikasi va metodikasi. Umumiy "Moliya" kursida xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning moliya sohasiga oid eng umumiy nazariy masalalar an'anaviy ravishda ko'rib chiqiladi, shu bilan birga ularning amaliy jihatlarini batafsil o'rganish "Korporativ moliya" va "Moliyaviy ishlar" maxsus fanlari kurslarida taqdim etiladi. boshqaruv ».
Ushbu darslikning I qismini o'rganib chiqib, siz allaqachon moliya umumiy ta'rifi va ularning funktsiyalari, ushbu munosabatlarni moliya deb tasniflashning belgilarini bilasiz. Bu erda biz moliyaning nisbatan mustaqil sohasi sifatida korporativ moliya xususiyatlariga to'xtalamiz.
Korporativ moliyaning mazmunini, avvalambor, YaIMni taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonida barcha daromadlar va pul mablag'larini shakllantirish va ulardan foydalanishni hisobga olgan holda tushunish mumkin. Qayta ishlab chiqarish jarayonida iqtisodiy munosabatlar sub'ektlarining barcha daromadlari birlamchi daromadlar qayta taqsimlangandan so'ng olinadigan asosiy va ikkilamchi bo'linadi. Daromad hosil bo'ladi:
tashkilotlar uchun - ularning tasarrufida qolgan foyda va amortizatsiya to'lovlari shaklida (sof pul oqimi);
xodimlar - soliqlar va majburiy to'lovlardan keyin qolgan ish haqi shaklida;
davlat - korxonalarning byudjetga va byudjetdan tashqari fondlarga qayta taqsimlangan daromadlari shaklida;
uy xo'jaliklari - sof ish haqi, aktsiyadorlar va ishtirokchilarga sof foydadan to'lovlar, "davlat xizmatchilari" ga ish haqi, byudjetdan tashqari ijtimoiy fondlardan to'lovlar shaklida.