Tayanısh túsinikler: klassifikatsiya, Informatsiyalıq texnologiyalarxızmet sıpatında, Programmalıq támiynat xızmet sıpatında,Platforma xızmet sıpatında, Infrastruktura xızmet sıpatında, bult klienti

2-lektsiya. Bultlardıń klassifikatsiyalanıwı

Reje:

1. 
   Bultlardıń klassifikatsiyalanıwı
   
2. 
   Informatsiyalıq texnologiyalar xızmet sıpatında
   
3. 
   Programmalıq támiynat xızmet sıpatında
   
4. 
   Platforma xızmet sıpatında
   
5. 
   Infrastruktura xızmet sıpatında
   

Tayanısh túsinikler:klassifikatsiya, Informatsiyalıq texnologiyalarxızmet sıpatında, Programmalıq támiynat xızmet sıpatında,Platforma xızmet sıpatında, Infrastruktura xızmet sıpatında, bult klienti.
«Bulıtta esaplaw» texnologiyasınıńulıwmalıq konsepciyası 4 kategoriyaǵa bólinedi, olar:

1. Informacion texnologiyalarıń xızmeti sıpatında (IT as a service, ITaaS). Bul xizmet modeli túrindefirma yaki jeke shaxs xizmet usınıwshı operator menen tarmaq hámonıń xızmetlerinekiriw ushın shártnamadúzedi. Xizmetler túrine virtual arnawlı tarmaq jaratıw, Web konferensiyalar ótkeziw, IP telefoniya xızmetlerinen paydalanıw hám basqatarmaq resurslarınanpaydalanıwbolıp esaplanadı.

2. Programmalıq táminat xızmet sıpatında (Software as a Service, SaaS) - operatorga tiyisli Programmalıq táminat yaki máseleler ge óziniń kompyuterine arnawlı sistemalı programmalar (rezident programmaları) ınornatpastan operatordıń tarmaǵi arqalı kiriw támiynlenedi. Paydalanıwshı ushın kerek qosımsha (programma) xızmet usınıs etiwshiniń serverinde saqlanad, tekke, paydalanıwshıǵa másele sheshiminiń nátiyjesi beriledi. Paydalanıwshı programmanı satıp almaydı, onı belgili waqıt aralıǵında arenda etkeni, yaǵnıy waqtınshalıq isletgeni ushın haq tóleydi.

3.Platforma xızmet sıpatında (Platform as a service, PaaS). «Resurslar platforması» na tiyisli esaplaw resursların da estelik maydanların «tarmaq bultı» járdeminde usınıw.

4.Infrastruktura xızmet sıpatında (Infrastructure as a service, IaaS). Virtual kompyuter infrastrukturasın xızmet sıpatında usınıw. Buyırtpashı qımbat bahalı serverlardı, litsenziyalanǵan programmalıq támiynattı, tarmaq quralların hámde usı qurallardı ekspluataciya etetuǵın qánigelerdi satıp alıw ornına bul resurslardı basqarılatuǵın xızmet sıpatında satıp alıwı múmkin hám olarǵa «tarmaq bultı» arqalı shıǵıwı múmkin.



Servis modelleri

«Bultda esaplaw» texnologiyasınan paydalanǵan halda jaratılǵan informaciya sisteması «bulut xızmetlerin usınıw ushın mólsherlengen informaciyası sistema esaplanadı (5. 2-súwret).

«Bult klienti («Bult kireyshisi») »- «Bultda esaplaw» tiykarındaǵı informaciya sistema (BHAT) sı quramına kiretuǵın esaplaw texnika quralı esaplanıp, onıń járdeminde bir yamasa bir neshe «Bult xızmetlerin ámelge asırıw múmkin.

«Bulttaǵi server» - «bulut klient»larına bir yamasa bir neshe «bulut xızmetlerin usınıs etetuǵın bólistirilgen esaplaw tarmaǵı.«Bulttaǵı server infrastrukturası»- quramında esaplaw tarmaǵı, server kompyuterleri, operacion sistemaları, estelik maydanları, maǵlıwmat bazaları, ámeliy programmaları hám anıq funciyalardı atqaratuǵın programmaları bolǵan infrastruktura.

«Bultdaǵı xızmetlerdiń qarıydarshısı» - «Bult klienti» járdeminde «Bultdaǵı server» lar usınıs etetuǵın bir yamasa bir neshe «bulutdaǵı xızmetler» ge kiriwdi ámelge asıratuǵın shaxs.

«Resurslardı bultda jaylastırıw» boyınsha tómendegi modeller ámeldegi:

- «arnawlı bult» modeli;

- «ulıwmalıq bult» modeli;

- «gruppalı bult» modeli;

- «gibrid bult».

«Arnawlı bult» modelinde BXAT operatorı (yaǵnıy xızmetlerdı usınıs etiwshi) hám «bulut xızmetlerdiń qarıydarları hár-túrli shólkemge qaraslı boladı;

«Ulıwmalıq bult» modelinde «Bultdaǵı resurslar» dan ulıwma máselelerge iye shólkemlerdiń konkret qarıydarlar jámááti paydalanadı;

«Gibrid bult» modelinde hár-túrli shólkemge yamasa hár-túrli modellerge (jeke, ǵalabalıq hám jámáátlikke) tiyisli eki hám odan artıq BXATlar da birlesip iskerlik júrgizedi.

BHAT («Bultda esaplaw» tiykarındaǵı informaciya sisteması) platforması degende, «resurslardı bultda jaylastırıw» modeli hám «bulut xızmetler» in usınıw túrine muwapıq «bulutda esaplaw» konsepsiyasın ámelge asıratuǵın programmalıq hám apparat-programmalıq qurallar sisteması túsiniledi.

«Bultlar-ara esaplaw» túsinigi «bulutdaǵı resurslar» dı talap boyınsha óz-ara munasábette bolatuǵın BHATlar arasında bólistiriwin ámelge asırıwdı ańlatadı.

«Bult xızmetleri» tómendegi zárúrli talaplarǵa juwap beriwi kerek:

- Paydalanıwshı óziniń sorawın ózi orınlawı kerek. Paydalanıwshı ózine usınıs atırǵan xızmetler kólemin provayder jumısshısı qatnasıwısız bir tárepleme avtomatik rejimde ózgertiwi múmkin.

- esaplaw tarmaǵına keń polosali kiriwdi támiyinlew. Paydalanıwshılardı «bulut resursları» na kiriwleri esaplaw tarmaqları arqalı «jińishke» hám «juwan» klient usıllarınń standart mexanizmleri járdeminde atqarıladı.

- «bulut resurslar» ın ulıwma birden-bir baza formasında birlestiriw,bir neshe paydalanıwshılardıń talapların sapalı orınlaw maqsetinde «bir waqıtta kóp máselelerge xizmet kórsetiw» rejimi formalantlastırılıwı kerek boladı. Bunday rejimdi jaratıw ushın provaydediń «bulut» quramındaǵı resursları ulıwma birden-bir baza sheńberine birlestiriledi.

Olar paydalanıwshılardıń sorawlarına muwapıq dinamikalıq rejimde bólinedi hám usınıs etiledi.

- operativ tásir kórsetiw,paydalanıwshıǵa usınıs etiletuǵın «bulut resurslar» dıń kólemi tez hám mayısqaq (birdey waqıtta avtomatik tárzde) ózgeriwi múmkin, yaǵnıy kóbeyiwi yamasa azayıwı múmkin. «Bult resursları» paydalanıwshıǵa ol qálegen kólemde hám qálegen waqıtta usınıs etiliwi kerek.

- «Bult resurslar» dıń kólemi hám olardan paydalanıw dárejesi provayder hámde paydalanıwshı tárepinen taza tárzde qadaǵalaw hám esap-kitap etiliwi kerek.

«Bultda esaplaw» sistemasınıń etalon arxitekturası tórt komponenta iskerligin óz ishine aladı (5. 3-súwret):

- «Bultda esaplaw» sistemasın basqarıw strukturası;

- «Bult servisları (resurslar) » ın islep shıǵıwshı struktura;

- «Bult servisları (resurslar) » ın usınıs etiwshi struktura;

- «Bult servisları (resurslar) » dıń qarıydarları.

2. 3 - súwret. «Bultda esaplaw» sistemasınıń arxitekturalıq komponentaları.

«Bultda esaplaw» sistemasınıń etalon arxitekturası modullıq Prinsipi tiykarında jaratıladı hám bólistirilgen infokommunikacion tarmaǵında «bulutda esaplaw» ortalıǵın formalandıradı.

«Bultdaǵı infrastruktura» bir neshe tiykarǵı ónimler hám qurallar negizinde qáliplesedi. Olar universal qurallar sıpatında hár-túrli túrdegi hám geterogen sistemalardıń birge islewin avtomatlastıradı hám qarıydarǵa «bulutda esaplaw» sistemasınıń xızmetlerinen ónimli paydalanıwı ushın sharayat jaratıp beredi.

«Bult» dıń quramı bir servisdan emes, bálki servislar kompleksinen ibarat boladı. «Bult» da servislardı usınıw bir neshe qatlamlarǵa bólinedi. Servis paydalanıwshıǵa usınıs etiliwinde hár bir qatlam óz úlesin qosadı (5. 4- súwret).

Eń tómengi qatlam (dáslepki qatlam) «bulutda esaplaw» sistemasınıń infrastrukturasına juwap beredi (Infrastructure as a Service (IaaS) - infrastruktura servis sıpatında). IaaS ózinde infrastrukturanı, yaǵnıy esaplaw hám maǵlıwmatlardı saqlaw resurslarini arendaga beriw servisin sáwlelendiredi. Resurslar quramına tekǵana kepillik berilgen esaplaw quwatına iye virtual server kompyuterleri, bálki maǵlıwmat bazaları hám Intemetke kiriw ushın talap etilgen ótkeriw qábiliyetine iye baylanıs kanalları da kiredi.

2. 4- súwret. «Bultda esaplaw» sistemasınıń qatlamı.

Qısqası, usı júzede talap etilgen sapa dárejesinde hár-túrli operacion sistema hám programmalarǵa iye server kompyuterleri de maǵlıwmat orayları waqtınshalıq paydalanıwǵa usınıs etiliwi ushın múmkinshilik jaratıladı.

Diagramma boyınsha joqarıǵa qaray háreketleniwdegi keyingi servis júzesi platforma júzesi (Platform-as-a-Service (PaaS) platforma servis sıpatında) dep ataladı.

PaaS júzesi IaaS júzesine qusaydı, ayırmashılıǵı - onıń quramında operacion sistemalar hám anıq qosımshalarǵa jóneltirilgen xızmetler boladı. Mısalı, PaaS virtual serverler hám maǵlıwmat saqlaw quralları menen birge arnawlı operacion sistema hám qosımshalar kompleksin usınıs etedi (ádetde virtual kompyuter kórinisinde) hámde túr-túrli tarawǵa tiyisli arnawlı jergilikli qosımshalarǵa kiriwdi támiyinleydi (mısalı, MySQL maǵlıwmat bazasına).

Basqa sóz menen, PaaS - bul IaaS hámde konkret máseleni orınlawǵa jóneltirilgen qosımshalar kompleksi.

Diagrammanıń eń joqarı bóleginde usınıs etetuǵın qatlam - qosımshalar júzesi jaylasadı (Software as a Service (SaaS), programmalıq támiynat servis sıpatında).

SaaS júzesi oraylıq kompyuter (usı «bulut» dan uzaqlasqan kompyuter da bolıwı múmkin) qosımshaların jergilikli kompyuterde isletiliwin názerde tutadı.

SaaS júzesi ólshenetuǵın xızmet esaplanadı, ol qosımshanı arendaǵa alıp, tek onı isletgen waqıtı ushın haq tólewge múmkinshilik jaratadı.

«Bultda esaplaw» texnologiyasınıń tiykarın tarmaq sharayatında dislokaciya etilgen hám hár-túrli ortalıqtaǵı resurslardı waqtınshalıq birlestirip, úlken kólemdegi birden-bir resursdı qáliplestiriw, yaǵnıy virtuallastırıw texnologiyası quraydı. Usı process keyingi bándteaytıp ótiledi.