Tayanchlar va ularning turlari. Reja: Tayanchlar

TAYANCH IBORALAR

Balka, ferma, rama, arka, deformatsiya, mustahkamlik, bikrlik, ustivorlik, kuch, uzilish, siqilish va egilish.

TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR

1. 
   Qurilish mexanikasi fani nimani o`rgatadi?
   
2. 
   Qanday inshootga mustahkam, bikr va ustivor inshoot deyiladi?
   
3. 
   Inshootning hisoblash sxemasi nima?
   
4. 
   Qanday sistemalarga geometrik o`zgarmas va geometrik o`zgaruvchan sistema deyiladi?
   
5. 
   Qanday yuklar to`plangan va taralgan (yoyilgan) yuklar deb ataladi?
   
6. 
   Taralgan yuklarning intensivligi nima?
   
7. 
   Qanday yuklar statik yuklar deb ataladi?
   
8. 
   Qanday yuklar dinamik yuklar deyiladi?
   
   1. 
      Plastinka, massiv, ferma va rama deb nimaga aytiladi? eometrik o`zgarmas sistemani tashkil etish usullari.
      

Bir – biri bilan sharnirli yoki bikr kilib biriktirilgan elementlardan tashkil topgan inshootlar tashqi yuklar ta`sirida o`zining shakli va holatini o`zgartirmasligi lozim. Bunday talabni qanoatlantiruvchi inshoot geometrik o`zgarmas sistema bo`ladi. Inshoot shakli yoki holatining o`zgarishi uni tashkil etuvchi elementlarning deformatsiyalanishi tufayligina sodir bo`lishi mumkin.

Har bir inshootni hisoblashdan oldin uning sxemasi geometrik o`zgarmaslik shartlariga asosan kinematik analiz qilinishi kerak. Masalan, 1.9–rasmda tasvirlangan sistemaning sterjenlaridagi zo`riqishlarni aniqlash mumkin emas, chunki oz miqdorda R kuchning ta`siri ham uning shakli va holatini o`zgartiradi. Demak berilgan sistema geometrik o`zgaruvchan sistema, ya`ni mexanizmdir. Sistema geometrik o`zgarmas bo`lishi uchun o`nga qo`shimcha bog’lovchi element (masalan, BC) ni kiritish kerak. (1.9
– rasm, b).
Sistemani asosiy hamda yordamchi elementlarga ajratishda va ularning bir – biri bilan qanday bog’lanishda ekanligini tekshirishda kinematik analizning ahamiyati katta. Kinematik analiz yordamida sistemaning geometrik o`zgarmas yoki o`zgaruvchan ekanligi bilib olinadi. Faqat geometrik o`zgarmas inshootlargina tashqi ywuklarni qabul kilib, ularga qarshilik ko`rsatishi, ya`ni, yuklar ta`sirida ishlashi mumkin.