Tayanch konspekt

Standart namuna - modda va materiallarning xossalarini va xususiyatlarini tavsiflovchi kattaliklarni xosil kilish uchun xizmat kiladigan ulchov sanaladi. Masalan, gadir-budurlikning namunalari, namlikning standart namunalari.

Namunaviy modda esa, muayyan tayyorlash sharoitida xosil buladigan va anik xossalarga ega bulgan modda sanaladi. Masalan, "toza suv", "toza metall" va xokazolar. "Toza rux" 420⁰S temperaturani xosil kilishda ishlatiladi.

o’lchovlar kup kiymatli (uzgaruvchan karshiliklar, millimetrlarga bulingan chizgich) va bir kiymatli (tarozi toshi, ulchash kolbasi, normal element) turlarga bulinadi. Ba`zan ulchovlar tuplamidan xam foydalaniladi.

Kattalikning ulchamini xosil kilish va foydalanishda kuyidagi katorni yodda tutishimiz lozim buladi:

Ishchi ulchash vositalari, namunaviy ulchash vositalari, ishchi etalon, solishtirish etaloni, nusxa etalon, ikkilamchi etalon, maxsus etalon, birlamchi etalon va davlat etaloni.

Fan va texnikaning eng yukori saviyasida aniklik bilan ishlangan namunaviy ulchovlar etalonlar deb ataladi. Etalonlar ishlatiladigan va davlat etalonlariga bulinadi. Davlat etalonlari namunaviy ulchov va asboblarni tekshirishda kullaniladi va Davlat standarti idoralarida saklanadi.