Tayanch harakat apparatlarini yosh hususiyati va gigienasi

Suyaklarning yoshga bog'liq xususiyatlariSuyaklar odamning yoshiga qarab o'ziga xos xususiyatlarga ega. Bola tug'ilganda uning tanasidagi suyaklarning ko'p qismi tog'aydan iborat bo'ladi. Shuning uehun yosh bolalarning suyaklari yumshoq, egiluvehan xususiyatga ega. Bula o'sgan sari suyaklarning tog'ay qismi suyakka aylana boradi. Bu jarayon odam skeletining turli qismlarida har xii keehadi. Yangi tug'ilgan bolalarda bosh suyagi o'zaro birikmagan bir neehta suyakdan iborat bo'ladi. Shuning uehun bosh suyagining qopqog'ida, ya'ni o'zaro birikmagan suyaklar o'rtasida yumshoq joylar (bo'shliqlar) bo'lib, ular liqildoq deb ataladi. Katta Jiqildoq peshona va tepa suyak]ari o'rtasida joylashgan bo'lib, uning bo'yi 3,5 srn, eni 2,5 srn bo'ladi.

Suyaklarning yoshga bog'liq xususiyatlariSuyaklar odamning yoshiga qarab o'ziga xos xususiyatlarga ega. Bola tug'ilganda uning tanasidagi suyaklarning ko'p qismi tog'aydan iborat bo'ladi. Shuning uehun yosh bolalarning suyaklari yumshoq, egiluvehan xususiyatga ega. Bula o'sgan sari suyaklarning tog'ay qismi suyakka aylana boradi. Bu jarayon odam skeletining turli qismlarida har xii keehadi. Yangi tug'ilgan bolalarda bosh suyagi o'zaro birikmagan bir neehta suyakdan iborat bo'ladi. Shuning uehun bosh suyagining qopqog'ida, ya'ni o'zaro birikmagan suyaklar o'rtasida yumshoq joylar (bo'shliqlar) bo'lib, ular liqildoq deb ataladi. Katta Jiqildoq peshona va tepa suyak]ari o'rtasida joylashgan bo'lib, uning bo'yi 3,5 srn, eni 2,5 srn bo'ladi.

9-rasm. Chaqaloq holaning kalla suyagi: A- yon tomondan ko'rinishi;
B- yuqoridan ko'rinishi; 1- peshona liqildog'i; 2- ens. liqildog'i; 3- yon liqildoqlar

70-75%i issiqlik energiyasi sifatida tana haroratining doirniyligini ta'rninlash uchun sarflanadi, ortiqcha qisrni teri va nafas chiqarish yo'li orqali tashqariga ajratiladi. Bu energiya ovqat tarkibidagi oqsil yog' va uglevodlarning kislorod bilan oksidlanishi natijasida hosil bo'ladi. Bundan tashqari, rnuskullarda zahira holda ATF, KF, glikogen kabi energiya beruvchi rnoddalar bo'lib, rnuskul ish bajarganda, ular parchalanib, energiya hosil qiladi. Jismoniy mehnat qiluvchilar, jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam shug'ullanuvchilar muskullarida energiya manbai bo'lgan ATF, KF, glikogen kabi moddalarning zahira miqdori ko'p bo'ladi. Shuning uchun bunday odamlar jismoniy mashq bajarganda tez charchamaydi, chunki yuqorida ko'rsatilgan moddalar parcha¬lanib, muskul ishi uchun zarur bo'lgan energiya bilan ta'minlaydi.