Tatu samarqand filiali

Qo’yilgan masala:
Talabalar topshiriq variantiga mos masalani tyuring 
mashinasi qoidalari yordamida yechish dasturini yaratish ko’nikmasiga ega 
bo’lishlari kerak.
Ish tartibi:

Tajriba ishi nazariy ma’lumotlarini o’rganish;

Berilgan topshiriqniтп algoritmini ishlab chiqish;

Tyuring mashinasi uchun belgilahslarni kiritish;

Natijalarni tekshirish;

Hisobotni tayyorlash va topshirish.
5.1.Tyuring mashinasi tushunchasi 
Tyuring mashinasi ikkita asosiy qismdan iborat: lenta va avtomatdan.
Lenta ma’lumotni saqlashda foydalaniladi. Uning uzunligi cheksiz va 
katachalarga bo’lingan. Katakchalar nomerlanmagan. Katakka istalgan belgi 
yoizhs yoki avval yozilgan belgini o’cjirib tashlash mumkin. Bo’sh katakni L harfi 
bilan belgilash kiritib olamiz.
Avtomat bu tyuring mashinasining aktiv qismi sanaladi. Har bir vaqt 
momentida bitta katakka suriladi va katakning qiymatini (tarkibini, ichini) ko’radi. 
Qaralayotgan katak va uning tarkibidagi belgi (simvol) qaralayotgan belgi deb 
ataladi. Lekin qo’shni kataklarning tarkibini bir vaqtni o’zida ko’ra olmaydi. Har 
bir vaqt momentida avtomat o’zining bitta holatida bo’ladi.
Bilgilash kiritamiz: S- qaralayotgan belgi, q- avtomatning joriy holati. Uning 
konfiguratsiyasi quyidagicha bo’ladi: 
Avtomat 3 ta elementar amalni bajarishi mumkin:
1) Qaralayotgan katakka yangi belgi yoizsh; 

---

2) Chap yoki o’ng tomonga qarab harakatlanish (Bunda avtomat bir nechta 
katakni sakrab o’ta olmaydi);
3) Yangi holatga o’tish; 
Avtomat yuqorida kop’rib o’tilgan amallardan boshqa amalni bajara olmaydi. 
5.2.Tyuring mashinasining ishlash takti 
TM 
har bir taktda quyidagi harakatlarni amalgam oshiradi: 
1.
Qaralayotgan katakka qandaydir S’ belgini yozib qo’yadi. 
2.
O’ng tomonga bir katak siljitish –R (Right) harfi bilan, chap tomonga siljish 
–L (Lift) harfi bilan, agar joydan qimirlamasa N harfi bilan belgilanadi. 
3.
Qandaydir q’ holatga o’tadi (yoki avvalgi holatida qoladi). 
Yuqorida keltirilgan amallarni formal ko’rinishi quyidagicha bo’ladi: 
S’, [L,R, N], q’ 
Masalan, ushbu *,L,q8 taktni qaraymiz. Bu yerda *- qaralayotgan katak, L-bitta 
katak chapga harakat va q8 holatga o’tushni bildiradi.

---