Tasviriy san’at va qo‘l mehnatiga 0 ‘qitish maxsus

Alohida yordamga muhtoj bolalar uchun tasviriy san’atning
ahamiyati.
Bolalar bilan ishlashdan aw al mutaxassis o‘z oldiga maqsad 
qo‘yib olish kerak, bunda nuqsoni bor bolalar tasviriy san’at 
uskunalaridan to‘g‘ri foydalanishni va zararli narsalami anglay 
olishni tushunishlari kerak. Tasviriy san’atdan maqsad faqatgina 
bo‘sh vaqtni o‘tkazish emas, balki nuqsoni bor bola uchun kerakli 
muhim narsalami o‘rganishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan 
tashqari nuqsoni bor bolalarga tasviriy san’at sensor harakatida va 
regressiya muhim ahamiyatga ega. Tasviriy san’at nuqsoni bor 
bolalami hayotga tayyorlaydi va bu orqali ular boshqalarga bo‘lgan
26

---

munosabatlarini 
yo'lga 
qo‘yadi. 
Ular 
o‘rganayotganIarida 
qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin, lekin tasviriy san’at ulaming 
sezgi a’zolarini tiklashga yordam beradi. Bu ayniqsa ko‘zi ojiz 
bolalar va eshitishida nuqsoni bor bolalarda muhim rol o‘ynaydi. 
Amaliy mashg‘ulotlardan so‘ng nuqsoni bor bolalar Tabiiy 
materiallar va asboblar bilan ishlashlari mumkin. Ishlash orqali ular 
o‘zlari tayyorlagan narsalarga nisbatan quvonch va faxr xissini 
sezadilar.
Tasviriy 
san’atda nuqsoni bor bolalar 
aktiv bo‘lishlari 
mumkin, lekin ular materiallar bilan ishlaganlarida passiv boMdilar. 
Bundan tashqari kiyinish, ishlash va boshqa faoliyatlarda ham 
boshqa tarafdan esa dramatik dasturlarda tasviriy san’at muhim rol 
o‘ynaydi, bunda ulaming yordami ko‘p kerak bo‘ladi. Ular bu 
jarayonni hech kimning yordamisiz amalga oshira oladilar. Nuqsoni 
bor bolalar ish joylarida qulay ishlashlari uchun ularga barcha 
sharoitlar yaratilgan bo‘lishi kerak (masalan, nogironlik aravachasi). 
Bundan tashqari ulaming xulq-atvori tartibsiz bo‘lsa va ular siz 
aytgan narsalarga quloq solmasa ham siz ularga qulaylik yaratib 
berishingiz kerak. Agar ular shunda ham qiynalishsa, ularga yordam 
berish zarur.
Rasm chizish oddiy ish emas, bu jarayon hatto normal bolalar 
uchun ham qiyinchilik tug‘diradi. Bunda bolalarcha o‘ylasak,
27

---

Rasm chizish oddiy ish emas, bu jarayon hatto normal bolalar 
uchun ham qiyinchilik tug‘diradi. Bunda bolalarcha o‘ylasak, 
kutilmagan holatlar yuz berishi ham ularda qiyinchiliklar tug‘diradi. 
Hech qachon biron-bir narsani tayyorlamagan bola uchun birinchi 
navbatda unga o‘rgatish - bu unga bir o‘yindek yoki yengil bir 
narsadek tuyulishi mumkin. Bu kutilmagan holat uning markerga 
bo‘lgan qiziqishini yanada oshirishga yordam beradi. Shunday 
bo‘lsada, bu jarayonga moslashish unda sekinlik bilan amalga 
oshadi.1
Tayanch tushunchalar: Korreksiya, propedevtik davr, analiz, 
tasvir.
Savollar:
1. Rasm darslarining korreksion yo‘naltirilganligi.
2. Propedevtik davr o‘z ichiga nimani oladi?
3. Propedevtik davrlarda o‘yinlaming ahamiyati.
4. O'yinlar qanday tashkil etiladi?
5. Ranglami ajratishga qaratilgan o‘yinlar.
Adabiyotlar:
1. H.A. Грицук, A.P. Киселева” Преподавание изобразитель­
ного искуства в школе для детей с нарушениями слуха”. 
Учебное пособие Минск-2006.14-58стр.,64-128стр.
2. Susan D. Loesel The Intersection of ARTs education and 
special education 2012. 5-8 betlar
3. Головкина Т.Н.«Изобразительная деятельность учащихся 
вспомогательной школы».М.:“Педагогика”, 1997 г. 69-81стр.