«tasvir» nashriyot uyi

SIFAÒ, SON,  RAVISH BO‘YICHA
O‘ÒILGANLARNI ÒAKRORLASH

---

191
qora edi. Õuddi cho‘yandan quyilganga o‘xshardi. Faqat boshidagi
do‘ppisining kashtasigina oq edi, xolos. Men Adhamdan: «Bu
kishi kim?»  — deb so‘radim.
–  Uni «cho‘l bo‘risi» deyishadi. Bu to‘qaylarda kechalari
ham miltiqsiz bir o‘zi yuraveradi. Juda dovyurak odam. Uch
marta bo‘ri bilan olishib, bo‘g‘ib o‘ldirgan. Qoraqishloqning
etagidagi to‘qaydan yer ochgan.   (Said Ahmad)
481-mashq.
 She’rni o‘qing. Sifatlarni aniqlang. Ularning tuzilishiga
ko‘ra turini va gapdagi vazifasini belgilang.
Ko‘rinmas haqiqat kezib yuribdi,
Ne ish bo‘lsa barin sezib yuribdi.
Mard va sof odamning qalbiga kirib,
Nomard va qo‘rqoqdan bezib yuribdi. (B. Hoshimov)
482-mashq. 
Òez aytishlarni aytib, mashq qilib ko‘ring. Nut-
qingizni o‘stiring. Gaplar ichidagi sifatlarni topib, ularga izoh bering.
Sifatlarning orttirma va qiyosiy darajalarini hosil qiling.
1. Norning nordon anori narida. 2. O‘tkir o‘tkir o‘roqda o‘t
o‘rdi. 3. Oqil oq  olma oldi, oq olmani Oqil oldi. 4. Òo‘p-to‘p
ko‘k koptok, har bir to‘pda ko‘k koptok. 5. Soqi quritgan qoqi
qoq quruq qoqi.
483-mashq. 
Òopshiriqlarning javoblarini toping. Ularda ishlatilgan
sonlarning ma’no turlarini va gapdagi vazifasini aniqlang.
1. Guli to‘rtta yarim oy, Boshginangdan olar joy. 2. O‘zi
bitta, ko‘zi mingta. 3. Bir parcha patir, olamga tatir. 4. Òo‘rtdir
uning oyog‘i, Òemir mixli tuyog‘i. Manzilga yetishtirar, Òosh-
dan qattiq tuyog‘i.
484-mashq. 
Matnni o‘qing. Sonlarning gapdagi vazifasini aniqlang.
Olimlar asrlar davomida o‘zgarmaydigan birliklar (etalon-
lar) tanlashni taklif qilganlar. Masalan, Õ. Gyuygens 1664-yilda
bir sekundda bir marta tebranuvchi mayatnik uzunligini uzunlik
birligi qilib olishni taklif qilgan. Kilogramm, metr 1870-yilda
qabul qilingan. Metr etaloni 1799-yildan e’tiboran ishlatila
boshlangan. Bir metr uchun Yer meridiani chorak qismining
o‘n milliondan bir bo‘lagi qabul qilingan. (M. Òurdiyev)

---

192
485-mashq. 
Òez aytishlarni aytib, nutqingizni o‘stiring. Ularda
ishlatilgan ravishlarni aniqlang va ma’no turini belgilang.
1. Hali Vali, Soli sholi o‘rdi. 2. Oydin oyisidan oldin bordi.
3. Erkin ekin ekishni ertaga ertalab eplaydi. 4. Nor narvondan
narida. 5. Oyimdan keyin keldim.