«tasvir» nashriyot uyi

VA ULARNING IMLOSI

---

122
BILIB  OLING.
  Shaxs otlarining bir guruhi asosga
-ñhi, -soz, -kor, -xon, -dosh, -boz (-voz), -vñhi, -lik
qo‘shimñhalarini qo‘shish yordamida yasaladi. -vñhi qo‘-
shimñhasi  i unlisi bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda, i
unlisi  u shaklida, a bilan tugagan fe’llarga qo‘shilganda,
a unlisi o shaklida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi.
Undosh bilan tugagan fe’llarga -uvñhi shaklida qo‘shiladi:
quruvñhi, suzuvñhi.
ESDA TUTING.
 -lik qo‘shimñhasi o‘rin-joy bildiruv-
ñhi turdosh va atoqli otlarga qo‘shilib, shaxsning shu
hududga mansubligini bildiradi. Atoqli otlarga qo‘shilgan
-lik  qo‘shimchasi atoqli otni turdosh otga aylantiradi va
kichik harf bilan yoziladi: samarqandlik, shaharlik.
307-mashq. 
Shaxs otlarini toðing, ularning yasalishi va imlosini
tushuntiring.
1.  Shayxontohurda baqqollar, sartaroshlar, zargarlar juda
serob. 2. Aravakash mo‘mingina, muloyim, kamgað kishi.
3. Òaqañhilar tinmaydi. Ish ko‘ð. 4. Uloqñhilargina emas, hatto
otlar ham bu tortishuvning zavqini anglagandek, shavq bilan
ñhoðadi. 5. Jazirama oftob. Baqqollar, nosvoyñhilar, samovarñhi-
lar issiqdan garang. (Oybek)
308-mashq. 
Shaxs otlarini aniqlab, ularni tub va yasama otlarga
ajrating, imlosini tushuntiring.
1. Yo‘q, men zargar emasman. Zargarlik tarozisi ota meros
aslida. 2. Qo‘shiq aytganim faqat otamga yoqqan emish: «Qo‘shiq
aytolsa, demak, ñho‘ðonlikka yaraydi»,— debdi u ñho‘lig‘iga.
3. Rashidboy ertasi kuni qassobning mashinasida tog‘ ortiga
jo‘nadi. 4. Yaxshilikka yomonlik deganlari shu ekan,— bu gaðini
mirobga qarab aytdi. (N. Normatov)
309-mashq. 
Uch guruhga bo‘lining. Birinñhi guruh -ñhi, ikkinñhi
guruh -dosh, uchinchi guruh -shunos, -paz qo‘shimñhalari  yordamida
shaxs otlari yasasin.
1. Shaxs oti yasovñhi qo‘shimñhalar deb nimaga aytiladi?
2. -kor, -gar, -ðaz  qo‘shimñhalari yordamida shaxs otlari
yasang va ular ishtirokida gaðlar tuzing.
3. Eng faol shaxs oti yasovchi qo‘shimchalarni sanang.

---

123