Tashqi sarlavha

2. Algoritmlash asoslari.

Algoritmga qo’yiladigan qo’shimcha talablar mavjud bo’lib, bu talablar algoritmning xossalari deyiladi. Ular quyidagilardan iborat:

Uzluksizliklik xossasi. Bu xossaga ko’ra algoritm aniq va tugallangan qadamlarga bo’lingan bo’lishi kerak.

Aniklilik xossasi. Algoritm shunday tuzilgan bo’lishi kerakki, xar bir buyrug’i bajarilgandan keyin qaysi buyrug’i bajarilishi aniq ko’rsatilishi lozim.

Tushunarlilik xossasi. Xar bir algoritm yoshi yoki qobiliyatiga qarab ma’lum ijrochiga mo’ljallangan bo’ladi.

Natijaviylik xossasi. Ijrochi algoritmning chekli sondagi buyruqlarini bajargandan so’ng, natijaga erishishi kerak.

Ommaviylik xossasi. Bu xossaga ko’ra tuzilgan bitta algoritm vositalariga faqat bitta emas, balki bir xil turli masalalarni xal qila bilish mumkin bo’lishi kerak.

Blok – sxemalarda algoritmning alohida bosqichlarini belgilash uchun quyidagi belgilardan foydalaniladi.

Bloklar o’zaro ko’rsatkichlar (strelkalar) orqali bog’lanadi va ko’rsatkichning yo’nalishi algoritmning bajarilishi ketma-ketligini belgilaydi. Xar bir blok qanday shaklda bo’lishi va u nima ish bajarishi kerak degan yagona talab va ta’rif yo’q. Chunki blok-sxema algoritm tuzuvchi uchun dastur tuzilishini yaqqol tasavvvur qilishning yaxshi usulidir.

- algoritmning boshlanishini bildiruvchi blok.
- algoritm tugaganini bildiruvchi blok.


Ular shakl jihatdan bir xil bo’lgani uchun algoritmni boshlanishini bildirgan blokning ichiga boshlanishi yoki boshl., algoritmning oxirini bildiruvchi blokning ichiga tamom yoki kiskacha tam. so’zlari yozib qo’yiladi.

Blok - sxemalarda ma’lumotlarni kiritish blokining umumiy ko’rinishi parallelogramm ko’rinishida bo’lishi mumkin.

- kerakli ma’lumotlarni kiritish va chiqarish bloki.
Qaysi o’zgaruvchilarning qiymatlarini kiritish kerak bo’lsa, shu o’zgaruvchilarning nomlari blokning ichiga yozib qo’yiladi. Bu blok bitta kirish va bitta chiqish ko’rsatkichiga ega.

Amallarni bajaruvchi blokning ko’rinishi to’g’ri to’rtburchak shaklida bo’ladi. Bu ko’rinishdagi blok chiziqli blok xam deyiladi. Bajarilishi kerak bo’lgan ish blokning ichiga yozib qo’yiladi. Blokning ichida bir qancha formulalar xam bo’lishi mumkin. Blokdan chiqish uchun blok ichidagi xamma buyruqlarni bajarish lozim. Bu bloklar xam bitta kirish va bitta chiqish ko’rsatkichiga ega.

- hisoblash va ta’minlash bloki.

Shartlarni tekshirish yoki tarmoqlanuvchi blokning ko’rinishi romb shaklida bo’ladi. Bunday bloklar shartli bloklar bo’lib, ulardan tarmoqlanuvchi jarayonlarning algoritmini yozishda foydalaniladi. Tekshirilayotgan shart blok ichiga yozib qo’yiladi va shartning bajarilishiga qarab (ha yoki yo’q) biror ko’rsatkich yo’nalishi bo’yicha yuriladi, ya’ni tarmoqlanadi.


- shartni tekshiruvchi blok.

Bu turdagi bloklar bitta kirish va ikkita chiqish kursatkichiga ega.

Chiqarish blokining umumiy ko’rinishi quyidagi ko’rinishda bo’lishi mumkin. Bu qog’ozning pastidan yirtilgan ko’rinishini eslatadi. Kiymatlari chiqarilishi kerak bo’lgan kattaliklarning ro’yxatlari blokning ichiga yozib qo’yiladi.