Tashqi sarlavha

Qator №
Maxsulot kategoriyasi
1	Analgetiklar
2	Antibiotiklar
3	Yutalga karshi dori-vositalar
4	Vitamin prepaparatlari

Analge- Sitramon Antibio- Benzilpe- Yutalga Bromgeksin Vitamin V1 tiklar Aspirin tiklar ntsilin karshi Doktor don prepa- V6

Analgin Gentami- dori- Tusupreks ratlari S sin vositalar.

Nomlanishi	Baxosi
Sitramon	75 sum – 6 dona
Aspirin	100 sum – 10 dona
Analgin	85 sum- 6 dona

Bir pog’anadagi ma’lumotning boshqa pog’onadagi ma’lumot bilan ikki yoki undan ortiq marta bog’lanadigan turiga ma’lumotlarning tarmokli modeli deyiladi. 

Relyasion tizim 1970 y IBM firmasining xodimi E.F.Kodd tomonidan taklif etilgan bo’lib, xozirgi paytda eng ko’p tarqalgan tizimlar qatoriga kiradi. Chunki bu tizimda ma’lumotlar orasida eng qo’lay boglanishlarni amalga oshirish mumkin.

Ma’lumotlarning jadval ko’rinishda saqlanishiga ma’lumotlarning relyasion modeli deyiladi. 

Nomer	Abonent ismi	Manzili	Kategoriya
144-99-61	Kosimov Toxir	T.Malik-18	UK (um.kategoriya)
65-32-14	Akbarov Jaxongir	G.Gulom-34	SHT (shaxarlararo aloqa ta’qiqlangan kategegoriya)

 

Ushbu jadvalni biror fayl (masalan, Telefon) ko’rinishida kompyuter diskiga o’tqazilsa, telefon ma’lumotnomasi - telefonlar ma’lumot omboriga ega bo’lamiz.

Jadvalda ma’lumotlarni kodlash. Ma’lumotlar ombori bilan ishlashning xususiyatlaridan yana biri shundaki, jadvaldagi ustunlar va satrlar soni qancha ko’p bo’lsa, ularni kompyuterga kiritish shuncha qiyinlashadi. Bu muammoni xal qilish maqsadida jadval elementini jumlalarni ifodalovchi kodlar sifatida kiritish mumkin. 

Ma’lumotlarni kiritish ustunlarida belgi yoki jumlalar o’rniga kodlar kiritiladi va bir vaqtning o’zida kodlarni ko’rsatuvchi lug’atlar beriladi. Lug’atlar shaklan boshqa jadvallardan farq qilmaydi. Masalan, Toshkent traktor zavodini 608 kodi bilan belgilab, talab jadvalida bu zavodga tegishli bo’lgan barcha ustunlarda 608 kodini ishlatishimiz mumkin va talablar lug’ati jadvali qo’yidagi satrni kiritadi:

608-Toshkent traktor zavodi. 

(Agar operator 608 o’rniga708 yoki 609 sonini kiritsa, u boshqa nomdagi manzilga tushadi yoki xech narsa topa olmasligi mumkin.

Jadval xar bir yozuv uzining bosh kalitiga ega bo’lishi va uning qiymati yagona bo’lishi kerak. Masalan, telefon ma’lumotnomasida telefon nomeri bosh kalit bo’lib xizmat qiladi. Bosh kalitni, ko’pincha birlamchi kalit deb atashadi.

BOSH KALIT – ma’lumotlar omborida saralash ishlarining tez va aniq bajarilishiga imkon beradigan jadvalning bir ustuni.

“Talabnoma” jadvalidagi talab nomeri bosh kalit bo’lib xizmat qiladi. Jadvalda talab nomerini ko’rsatadigan bir xil nomer bo’lishi mumkin emas, aks xolda jadval ma’noga ega bo’lmaydi.

“Xodimlar jadvali” ning bosh kaliti tabel nomeri bo’lishi mumkin.(Familiyasi bo’lmaydi chunki bir tashkilot bir xil familiya bir necha kishi ishlatishi mumkin.)