Tashqi iqtisodiy faoliyat va raqobat menejmenti

Eksport tarkibi dinamikasi (yanvar-dekabr, foizlarda)

Tarkibi	2017 yil	2018 yil	2019 yil
Jami	100,0	100,0	100,0
Shu jumladan: Paxta tolasi	3,8	1,6	1,6
Oziq-ovqat mahsulotlari	7,0	7,8	8,5
Kimyo mahsulotlari va buyumlari	7,0	6,5	4,9
Energiya manbalari va neft mahsulotlari	12,8	19,1	14,1
Qora metall va undan tayyorlangan buyumlar	1,2	2,3	2,0
Ranli metall va undan tayyorlangan buyumlar	6,1	6,1	5,3
Mashina va asbob uskunalar hamda ularning qismlari	2,8	1,5	2,5
To‘qimachilik mahsulotlari	9,0	9,3	9,1
Oltin	26,0	20,8	27,5
Xizmatlar	19,7	21,9	19,9
Boshqalar	4,6	3,1	4,7

Guruhlarda ishlash uchun topshiriq

Topshiriq. T-sxemadan foydalanib eksport va importning afzalliklarini jadvalga yozing?

Eksportning afzalliklari:	Importning afzalliklari:

Nazorat va muhokama uchun savollar:

1.Tashqi savdoning iqtisodiyotdagi o‘rni?

2.Mamlakatning tashqi savdo siyosatini shakllantirish?

3.Tashqi savdo tariflarini boshqarish?

4.O‘zbekiston tashqi savdosining dinamikasi, geografiyasi va tovar tarkibi?

5.Tashqi savdoning qonunchilik, me'yoriy-huquqiy bazasini shakllantirish?

6.Tashqi savdoda tarifsiz cheklovlar va ichki bozorni himoya qilish bo‘yicha choralar?

7.Boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlari va MDH davlatlari bilan tashqi savdo muammolari?

8.Eksportni davlat tomonidan rag‘batlantirish?
8-MAVZU. XALQARO XIZMATLAR BOZORI

Darsning maqsadi: Talabalar xalqaro xizmatlar bozori, xizmatlarning klassifikatsiyasi bo`yicha ma`lumotlarga ega bo`ladilar.

Amaliy mashg‘ulot rejasi:

1.Jahon iqtisodiyotida xizmatlar.

2.Xizmatlarning klassifikatsiyasi.

3.Xalqaro turizm.

4.Transport xizmatlarining xalqaro bozori.

Darsga oid jihozlar: Markerlar, flamaster, plakatlar. kerakli adabiyotlar, tarqatma materiallar.

Darsning tuzilishi: Tashkiliy daqiqa, guruhlarda ishlash, bahs-munozara, dars yakuni.

Darsning turi: davra suhbati.
O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligining belgilashiga ko‘ra eksport qilinadigan xizmatlarga xorijiy yuridik va jismoniy shaxslar bilan tuzilgan shartnomalarga (yoki ularga tenglashtirilgan boshqa xujjatlarga) muvofiq, belgilangan tartibda respublikaning xo‘jalik yurituvchi sub'ektlari tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar (ishlar) kiradi. BST ning nizomiga asosan xizmatlar quyidagi 12 sektorga bo‘linadi:

 biznesga ko‘rsatiladigan xizmatlar;

 qurilish xizmatlari;

 aloqa xizmatlari (pochta, kurerlik va telekommunikatsiya);

 distribyutorlik xizmatlari (savdo agentlarining xizmatlari, chakana va ulgurji savdo, franchayzing);

 transport xizmatlari;

 moliyaviy xizmatlar;

 ta'lim xizmatlari;

 meditsina xizmatlari;

 turistik xizmatlar;

 rekreatsion xizmatlar;

 atrof muhitni muxofaza qilish bo‘yicha xizmatlar;

 boshqa tavsiflanmagan xizmatlar.

Xizmatlar bo‘yicha asosiy iqtisodiy savdo bitimlari Distribyutorlik xizmatlari. Eksport-import operatsiyalari bevosita yoki bilvosita bo‘lishi, ya'ni tovar sohiblari yoki vositachilar tomonidan amalga oshirilishi mumkin.

Moliyaviy xizmatlar. Iqtisodiy savdo aloqalari moliyaviy aloqalar bilan bog‘lanadi, zero moliya savdo paydo bo‘lishi bilan va savdo hosilasi sifatida paydo bo‘ladi. Moliya – pul oqimida, pullarning uzluksiz boradigan oborotida yuzaga keladigan munosabatlar tizimidir. Boshqacha qilib aytganda, moliya-pul fondlari shaklanishi va ulardan foydalanishda hamda pul mablag‘lari oboroti paytida yuzaga keladigan munosabatlari tizimidir.

Moliya uchta funksiyani bajaradi:

- fondlarni shakllantirish va naqd pul mablag‘larini olish;

- pul fondlari va naqd pul mablag‘laridan foydalanish;

- pul fondlari va naqd pul mablag‘larini shakllantirish va ulardan foydalanish ustidan nazorat qilish.

Xalqaro kreditlash, xalqaro sug‘urtalash, xalqaro bank xizmatini ko‘rsatish (hisob-kitoblar, depozitlar va boshqa bank operatsiyalari) moliyaviy iqtisodiy iqtisodiy aloqalar shakllari hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi va jahon iqtisodiyotida fan-texnika taraqqiyoti ishlab chiqarishga oid va investitsion iqtisodiy iqtisodiy aloqalarning paydo bo‘lishi va chuqurlashishiga olib keldi.

Xalqaro turizm xizmatlarni xalqaro ayirboshlash qismi hisoblanadi. Davlatlaaro muloqotlarning rivojlanishi bilan xizmatlar sohasi alohida mamlakatlar doirasidan chiqdi va iqtisodiy iqtisodiy aloqalarning eng muhim shakllaridan biriga aylandi. Uning moliyaviy natijalari alohida mamlakatlarning to‘lov balanslari yakuniga borgan sari ko‘proq ta'sir ko‘rsatmoqda. Jahon savdosining deyarli 1\4 qismini uning ko‘rinmas deb nomlanadigan moddalari tashkil etadi va ular tovarlar bilan xalqaro savdoga qaraganda ancha tez o‘sadi, buning ustiga o‘sish sur'atlari tezlashmoqda.