Ташкилотни бошқариш тизимининг тузилиши ва мазмуни

Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Жиззах Политехника институти “Сервис” факультети “Менежмент” кафедраси “Ишлаб чиқариш менежменти” фани МАВЗУ: “ТАШКИЛОТНИ БОШҚАРИШ ТИЗИМИНИНГ ТУЗИЛИШИ ВА МАЗМУНИ”

маърузачи: п.ф.н. Д.С.Саидахмедова

Мавзу: Ташкилотни бошқариш тизимининг тузилиши ва мазмуни

1. Ташкилотни бошқариш тизимининг тузилиши
2. Ташкилотни бошқариш тизимининг ташқи ва ички муҳити
3. Бошқариш функцияларининг аҳамияти ва ишлаб чиқариш менежментининг функциялари

Ташкилот тушунчаси

Ташкилот - бу фаолияти умумий максадга ёки максадларга эришиш учун онгли равишда мувофиклаштирилган одамлар гурухидир.
Ташкилот бу - биргаликдаги меҳнат жараёнида ўз ўрнига эга бўлган ўзаро муносабатлар, ҳуқуқ мажбуриятлар, мақсадлар роллар, фаолият турлари мажмуаси
Ташкилот тузилиши – бу бошқариш даражалари ва функционал соҳаларнинг мантиқий ўзаро муносабати бўлиб, ташкилот мақсадларига самарали эришишга имкон берувчи шаклдир.

Тизим нима?

• Тизим деб – маълум бир мақсадга эришиш учун ўзаро боғлик элементларнинг мажмуига айтилади.
• Тизим доимо ташки мухит билан ўзаро алоқада бўлади.
• Ташқи муҳит ўзида барча объектлар мажмуини ўзида акс этади, бу объектларни хусусиятлари ўзгарган тизимга таъсир кўрсатади, шунингдек тизим ўзгариши натижасида ўз хусусиятларини ўзгартирувчи объектларга хам таъсир кўрсатади.

Ташкилотни бошқариш тизимини ташқи ва ички муҳити

• Ташкилотнинг энг аҳамиятли хусусиятларлдан бири бу унинг ташқи муҳитга боғлиқлиги ҳисобланади.
• Хеч бир ташкилот ташки мухитдан ажратган холда амал килиши мумкин эмас.
• Ташкилотни бошқариш тизимининг ташқи муҳитига “кириш”, “чиқиш”, ташқи муҳит билан алоқалар ва айланма алоқа киради

Ишлаб чиқариш менежменти тизими

Ишлаб чикариш тизимининг асосий хусусиятлари

• Ишлаб чикариш тизимининг максадга йуналтирилганлиги – зарур махсулот ва хизматларни хосил килиш хусусиятлари.
• Ишлаб чикариш тизимининг куп тузилмавийлиги – бир вактнинг узида тизимда узаро боглик остки тизимлар мавжудлиги, бу ерда тизимнинг хар бир элементи бир вактда бир нечта остки тизимларда мавжуд булиб уни талабларига асосан харакат килади.
• Ишлаб чикариш тизимининг очиклиги – бунда факатгина моддий ва кувватлар олиши эмас, балки ахборот алмашинуви мавжудлиги.

Ишлаб чикариш тизимининг асосий хусусиятлари

• Ишлаб чикариш тизимининг хилма-хиллиги – ихтисослашиш, йириклашиш, тизим ва остки тизимларнинг алохида кисмларининг мутаносиблиги, ишлаб чикариш жараени аниклиги, махсулот турлари, ишлаб чикариш сериялари тушунчалари билан характерланади.
• Узок давомийлиги – ишлаб чикариш тизимининг узок давр мобайнида уз натижавийлигини саклаб туриш.

Ишлаб чикариш тизимининг асосий хусусиятлари

• Мустахкамлик – тизимнинг ички ва ташки мухитда баркарорлик. Тизим баркарорлиги, ички тизим резервлари, бошкарув тизими ва бошка ишлаб чикариш тизимлари билан бирлашиш билан таъминланади.
• Эгилувчанлик – ташки мухит шароитлари узгаришларига ишлаб чикариш тизимини мослашиш имконияти.
• Натижавийлик – ахолига ва халк хужалиги учун зарур хизматлар еки махсулотлар етказиб бериш хусусияти.

Ишлаб чиқаришни бошқариш жараёни

• Бошқарув жараёни - бу ташкилот ресурсларини у томонидан ўз мақсадларига эришиш учун шакллантириш ва фойдаланиш бўйича узлуксиз, изчил бажариладиган, ўзаро боғланган ҳаракатлари мажмуасидир
• Бошқарув жараёнида амалга ошириладиган ҳаракатлар ва вазифаларнинг мазмуни ташкилотнинг тури, бошқарув иерархиясидаги даражаси, ташкилот ичидаги роли ва бир қатор бошқа омилларга боғлиқ.
• Бошқарувнинг ташкилотдаги вазифалари турли-туманлигига қарамасдан фаолиятнинг бир хилдаги турлари мавжуд бўлади

Бошқарув функцияси

у ёки бу объектни бошқаришга оид аниқ вазифаларни ҳал этишга қаратилган бир турдаги ишлар мажмуаси

Бошқарувнинг асосий функциялари

Режалаштириш
Ташкил қилиш
Назорат
Мувофиқлаштириш
(бошқариш)
Рағбатлантириш (мотивация)

Мотив нима?

• Мотивлар (motif – французчадан олинган бўлиб, у ёки бу ҳаракатга ундовчи сабабдир) – инсонлар хулқ атворини, ҳаракат ва фаолиятини шартлаштирувчи психологик жиҳатдан ҳаракатга келтирувчи сабаблар мажмуидир.

Мотивлаштириш нима?

• Мотивлаштириш – маълум мотивларни ўйғотиш орқали уни маълум ҳаракатларга ундаш мақсадида инсонга таъсир ўтказиш жараёнидир.
• Мотивлаштириш инсонни бошқаришнинг асосини ва юрагини ташкил этади.

Ишлаб чикаришни асосий бошкариш функциялари

• Режалаштириш функцияси
• Меъёрлаштириш функциясини
• Ташкил этиш функцияси
• Координация (мувофиклаш, мослаш, бирлаштириш) функцияси
• Мотивация функцияси
• Назорат функцияси
• Тартиблаш функцияси