Tashkilotlar uzoq vaqt davomida muvaffaqiyat qozonishadi, chunki ular mijozlariga yoqadigan narsani raqobatchilardan ko’ra yaxshiroq bilishadi. Robert Xeyz, Gari Pisano va Devid Apton

BOSH IJROCHI
DIREKTOR
AQSH
EVROPA
OSIYO

12.2-rasm. Mahsulotga yo’naltirilgan tashkiliy dizayn modeli60

Bunday modellarda tashkilot o’zi mahsulotlarini ishlab chiqadi. Masalan, maishiy elektr jihozlari ishlab chiqaruvchi kompaniya o’z biznes modelini suv nasoslari va boshqalar kabi eng ko’p sotiladigan mahsulotlarga ajratishi mumkin. Ushbu model yaxshi biznes g’oyalari bo’lgan odamlar uchun tadbirkorlik imkoniyatlarini taqdim etadigan tashkilotlarda yaxshi ishlaydi. Turli xil mahsulot turlarini alohida marketing, reklama va sotish guruhlari boshqaradigan bunday raqobat muhitida raqobat albatta rivojlanadi. Ushbu raqobat biznes uchun yaxshi.

• Bozorga asoslangan tashkilot modelida kompaniyaning diqqat markazida mahsulot ishlab chiqarish va ular uchun bozor uchun yaratish emas, balki xaridorlarning ehtiyojlarini qondirish tashkil qiladi, bu esa oziq-ovqat sanoatida amalga oshiriladi (6.6-rasm). Ushbu modellar logistika atrofida aylanib, ularga foyda keltirishi kerak bo’lgan biznesni taqdim etishi mumkin bo’lgan oz sonli mijozlarga xizmat ko’rsatishni taklif qiladi. Bunday hollarda, faqat bitta mahsulot turini ishlab chiqarishga bag’ishlangan butun zavodni topish juda keng tarqalgan. 12.3.-rasm. Tashkiliy dizayn bozori modeli61

Matritsali tuzilmalar mijozlar tomonidan yuqori talab mavjud bo’lganda va samaradorlik va buyruqbozlikkga asosiy ehtiyoj mavjud bo’lganda qo’llaniladi. Ushbu tuzilma ko’plab odamlar ishtirok etadigan loyihalar amalga oshirilganda qo’llaniladi va mijozlar o’zlarining rejalarini muvaffaqiyatli bajarishlari uchun ishonishlari mumkin bo’lgan bitta tashkilotni xohlashadi. Bunday tarmoqlarga: qurilish, arxitektura, qurilish muhandisligi va boshqalar kiradi. Ushbu modelda xodim bir vaqtning o’zida ikkita menejerga hisobot beradi - biri yo’nalish menejeri, ikkinchisi esa jarayon menejeri. Bu rol to’qnashuvi va kuch bilan bog’liq muammolarga olib keladi. Agar rahbar va menejer qarama-qarshi yoki qarama-qarshi ikkita ko’rsatma berib qo’ysalar, u holda xodim ikki hokimiyat o’rtasida sarson bo’lib qoladi. Ushbu turli xil tashkiliy modellarga qaramay, kompaniyalar o’zlarining butun faoliyati uchun bitta tashkiliy modelga rioya qilishlari shart emas. Darhaqiqat, ko’plab transmilliy kompaniyalar boshqa mamlakatda matritsali modelda ishlash jarayonida bir mamlakatda mahsulotga yo’naltirilgan tashkiliy dizayn modellarini amalga oshirmoqdalar. Muvaffaqiyatli kompaniyalar ushbu modellarning barchasini turli joylarda va jarayonlarda ishlatish imkoniyatlarini topishga muvaffaq bo’lishadi.