|
ADABIYOTLAR TAHLILI
SHJT harakatiga imtiyoz berish masalalari bo’yicha dunyoning ko’plab tadqiqotchilari ilmiy izlanishlar olib borishgan. Masalan, tadqiqotchilar Peter Furth, Theo H.J. Muller svetofor ish rejimida avtobuslar harakatining mutlaq ustuvorligi, ustuvorsiz va shartli ustuvorligi masalalari bo’yicha tadqiqotlar olib borgan. Tadqiqotchilar Dan WANG va Cheng Shan LIU yo’nalishli jamoat transporti va yo’nalishsiz transportlarning kechikishlari o’rtasidagi munosabatni tahlil qilgan va eng maqbul yechim bo’yicha boshqaruv modelini taklif etgan
Karsruhe texnik universiteti tomonidan amalga oshirilgan ko'plab ampirik tadqiqotlar so'ng, oldinda kelayotgan avtomobil quyidagi bu model mos yozuvlar aylandi. Keyinchalik dolzarb o'lchovlar so'nggi yillarda transport vositalarining harakatlanish uslubi va texnik imkoniyatlari ushbu modelda to'g'ri aks ettirilganligini isbotlaydi.
Ko'p kavisli yo'llarda VISSIM modelidagi haydovchi nafaqat transport vositalarini, balki qo'shni chiziqlardagi transport vositalarini ham hisobga oladi. Haydovchiga alohida e'tibor, shuningdek, to'xtash chizig'iga etib borishdan oldin 100 m svetoforga sabab bo'ladi.
VISSIMDA haydovchi – transport vositasi deb ataladigan birliklar tarmoq bo'ylab harakatlanadi. Har bir haydovchi o'ziga xos xatti-harakatlari bilan muayyan transport vositasi bilan bog'liq. Shu bilan birga, transport vositasini boshqarish uslubi avtomobilning texnik imkoniyatlariga mos keladi.
Transport oqimini boshqarishda transport harakatni optimallashtirish uchun bir qator vositalardan foydalaniladi. Аnalitik yondashuvga ega modellashtirish ulardan biridir. Yoʼllarda transportning turlarini hisobga olgan holda harakatni malakali tashkil etish - oqilona qarorlar qabul qilish, mavjud vaziyat va ehtiyojlarni har tomonlama tahlil qilish natijasidir. Transport oqimining kattaligi, eng tigʼiz yuklanish soatlarida muntazam tirbandlik, yoʼllarning past oʼtkazish qobiliyati, yoʼl harakati xavfsizligini taʼminlash - muhandislar yechishi lozim boʼlgan muammolardir.
Hozirgi kunda transport oqimi va transport tarmoqlarini optimallashtirish muammosi eng dolzarb boʼlib hisoblanadi. Bu muammolarni hal qilishda transport oqimini optimallashtirishning asosiy vazifalari, modellashtirishda statistikaning roli, axborotlar tarkibi kabilarni chuqur oʼrganish va tahlil qilishni taqozo etadi. Shunday ekan, transport oqimini optimallashtirishda modellashtirishning asosida qanday omillar muhimligini belgilab olish lozim. Transportlar soni yildan-yilga ortib bormoqda – bu odamlar yashayotgan, tadbirkorlik faoliyati amalga oshirilayotgan, yirik logistika loyihalari amalga oshirilayotgan jamiyatdir. Bunga shahar ichida va undan tashqarida yoʼlovchi tashishni kengaytirish zarurati qoʼshiladi. Аsosiy muammo – barcha ishtirokchilarning ehtiyojlari va manfaatlarini hisobga olgan holda meʼyoriy ishlash darajasiga erishish uchun transport harakatini optimallashtirishni taqoza qiladi.
Tashish uchun transport xarajatlarini kamaytirish va yoʼlovchilarning vaqt yoʼqotilishini kamaytirish, shu jumladan xavfsizlikni taʼminlash kerak. Shahar yoki shahar atrofidagi transport harakatining optimal modelini aniqlash - yoʼl tirbandligi, turli xil transport vositalarining harakat jadalligi, tartibga solishning texnik vositalaridan foydalanish samaradorligini tahlil qilishdir. Statistik maʼlumotlar optimallashtirilgan modellarni ishlab chiqish uchun asosdir (1-rasm). Har bir model asosiy muammoni maʼlum jihatda hal qiladi. Bu jihatdan muhim oʼrin yoʼlning maʼlum bir qismining ishlashi uchun barcha mezonlar boʼyicha statistik maʼlumotlarni toʼplash hisoblanadi.
1-rasm. Modellashtirish uchun zarur statistik ma'lumotlar.
Yo‘llarda transport oqimlarini optimallashtirishga erishish uchun vaziyatning haqiqiy muammolarini tushunish kerak. Haydovchilar va yo‘lovchilar, piyodalar orasida eng ko‘p talab qilinadigan hududlarni tahlil qilish, qaerda tirbandlik paydo bo‘lishi, ularning o‘tishi va tabiiy ravishda bartaraf qilinishiga qancha vaqt sarflanishi va qiyinchiliklar sabablarini ko‘rish imkonini beradi.
To‘g‘ri optimallashtirish uchun svetofor ob'ektlarining rejimlarining to‘g‘riligi muhim ahamiyatga ega, bu kunning turli vaqtlarida transport vositalarining harakat intensivligi parametrlarini hisobga olishi mumkin. Qo‘shimcha ob'ektlar va kesishmalar, chorrahalar va tutashmalarni loyihalash, yuk tushirish uchun yangi infratuzilmani yaratish kerak bo‘lishi mumkin. Davlat nazorati organlarida tasdiqlash prosedurasi yaratilgan harakat modelini yanada tatbiq etish uchun optimallashtirish jarayonining yakuniy qismi hisoblanadi. Transport tizimini optimallashtirish uchun ma'lum yo‘nalishlarning yuklamasini kamaytirish ham ustuvor vazifa hisoblanadi. Avtoturargohlarga alohida e'tibor qaratiladi. Agar ular rejasiz va tartibsiz bo‘lsa, bu yo‘llarning o‘tkazuvchanligiga salbiy ta'sir qiladi va dastlabki ish faoliyatini pasaytiradi. Optimallashtirish tizimida to‘xtash joylarini boshqarish alohida o‘rin tutadi, chunki transportning ishlashi uchun qulaylikdan tashqari, qonunchilik bazasini hisobga olish kerak. Modellashtirish - optimallashtirishning asosi ekanligini hisobga olgan xolda quyidagi fikrlarni ta'kidlash mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
