Tash dau no’kis filiali Agrobiologiya fakulteti Awwil xojaliq o’nimlerin saqlaw ha’m da’slepki qayta islew texnalogiyasi 4-a topari talabasi Aytjanov Tolibaydin’

Tash DAU No’kis filiali Agrobiologiya fakulteti Awwil xojaliq o’nimlerin saqlaw ha’m da’slepki qayta islew texnalogiyasi 4-a topari talabasi Aytjanov Tolibaydin’ Texnik eginlerinin’ o’nimlerin saqlaw ha’m da’slepki qayta islew texnologiyasi pa’ninen o’zbetinshe jumisi. Orinlag’an Aytjanov Tolibay Qabillag’an A’bdieva Gu’lmira

Tema: Tamir miywelerdi saqlawda temperatura ha’m ig’lliq rejimleri.

1

• Tamir miywelerdi saqlawxanalarg’a alip keliw ta’rtibi.

2

• Alip kelingen o’nimlerge qoyilatug’in talaplar.

3

• Tamir miywe o’simlikleri qurami.

Ha’zirgi ku’nde egiletug’in la’blebi eki jilliq egin. Ilimiy izertlew jumislarinin’ mag’liwmatlarina qarag’anda onin’ watani Orta Jer Ten’izi esaplanadi. Suwg’arilatug’in jerlerde eramizdan 1000 jil aldin baw-baqsha osimligi sipatinda paydalanip kelgen. Tamir jemisliler Aziyanin’ taw aldi aymaqlarinda shama menen eremizdan 1000 jil aldin paydalanip kelgen VIII- XII a’sirlerde Orta Aziya Sibir ha’m basqa regionlarg’a alip kelingen.

• Ha’zirgi ku’nde egiletug’in la’blebi eki jilliq egin. Ilimiy izertlew jumislarinin’ mag’liwmatlarina qarag’anda onin’ watani Orta Jer Ten’izi esaplanadi. Suwg’arilatug’in jerlerde eramizdan 1000 jil aldin baw-baqsha osimligi sipatinda paydalanip kelgen. Tamir jemisliler Aziyanin’ taw aldi aymaqlarinda shama menen eremizdan 1000 jil aldin paydalanip kelgen VIII- XII a’sirlerde Orta Aziya Sibir ha’m basqa regionlarg’a alip kelingen.

XVIII-XIX a’sirlerge kelip la’blebi tamir jemisleri xurraki qant ha’m aziq-awqat sipatinda egiletug’in bolg’an.Qant la’blebisi ortasha iqlim o’simligi bolip Kanada, Keniya, Shvetsiya, Fransiya, Rossiya, Belarusiya da tarqalg’an.

• XVIII-XIX a’sirlerge kelip la’blebi tamir jemisleri xurraki qant ha’m aziq-awqat sipatinda egiletug’in bolg’an.Qant la’blebisi ortasha iqlim o’simligi bolip Kanada, Keniya, Shvetsiya, Fransiya, Rossiya, Belarusiya da tarqalg’an.

Qant la’blebinin’ O’zbekstanda eki tu’ri tarqalg’an.
Ot jemlik la’blebisi.
Qant la’blebisi.

O’zbekstanda Qant la’blebini jiynap aliw qolda orinlanadi. O’nimlerdi jiynawdan aldin oktiyabr ayinin’ aqiri noyabr baslarinda birinshi japraqlari

• O’zbekstanda Qant la’blebini jiynap aliw qolda orinlanadi. O’nimlerdi jiynawdan aldin oktiyabr ayinin’ aqiri noyabr baslarinda birinshi japraqlari
• KJR-1,5 agregati ja’rdemiinde orip alinadi.

Tamir jemisi MTZ-80, ha’m MTZ-60 traktorlarina ornatilg’an la’blebi qopariwshi agregatlar ja’rdeminde qoparip alinadi. Japirag’inan tazalang’an miyweler teleshkag’a tiyelip saqlaw orinlarg’a jiberiledi.

• Tamir jemisi MTZ-80, ha’m MTZ-60 traktorlarina ornatilg’an la’blebi qopariwshi agregatlar ja’rdeminde qoparip alinadi. Japirag’inan tazalang’an miyweler teleshkag’a tiyelip saqlaw orinlarg’a jiberiledi.

• Tamir miywelerdi uralarda saqlang’anda uralarg’a qoyilatug’in talaplar to’mendegishe boladi.
• Uranin’ teren’ligi 50-70 sm, aralig’I 150-200 sm, uzinligi o’nimnin’ uzinlig’ina ha’m ko’lemine qarap belgilenedi.

Qant la’blebi miyweleri tamir jemisliler saqlaw rejimlerine uqsas bolip, olardi saqlaw da’wirinde dem aliwi o’nip ketiwi, qisiliw, soliw siyaqli fiziologiyaliq procesler bolip o’tedi. Usinday zat almasi processinde ximiyaliq o’zgerisler ju’z beredi.

• Qant la’blebi miyweleri tamir jemisliler saqlaw rejimlerine uqsas bolip, olardi saqlaw da’wirinde dem aliwi o’nip ketiwi, qisiliw, soliw siyaqli fiziologiyaliq procesler bolip o’tedi. Usinday zat almasi processinde ximiyaliq o’zgerisler ju’z beredi.

Qant la’blebini saqlaw da’wirinde belokli azot mug’dari azayadi. Miywelerdin’ dem aliw natiyjesinde qant mug’dari ko’birek jog’aladi. Dem aliwdi azaytiw ushin o’nimlerdi saqlaw temperaturasina itibar beriw kerek.

Qant la’blebi jaqsi saqlaniw temperaturasi +1, +3 gradus bolip esaplanadi. Bul temperatura o’nimlerge optimal sharayat jaratip olardin’ ishki fiziologiyaliq proceslerdin’ jaqsi bolwina, o’nimnin’ turgorliq jag’dayinin’ normal boliwina sebepshi bladi.

• Qant la’blebi jaqsi saqlaniw temperaturasi +1, +3 gradus bolip esaplanadi. Bul temperatura o’nimlerge optimal sharayat jaratip olardin’ ishki fiziologiyaliq proceslerdin’ jaqsi bolwina, o’nimnin’ turgorliq jag’dayinin’ normal boliwina sebepshi bladi.

Uzinlig’i
10 metr.
Biyikligi
1,5-1,75 metr
Uralardin’ tu’rlerine qarap ortasha uranin’ ko’lemi belgilengen.
Eni
2,5-3 m

• Qant la’blebi jiynap aling’annan son’ jemistin’ quramindag’I plastikaliq processler joqari boladi. La’blebi aralarindag’I temperatura 10 gradusqa jetkende qant jog’aliwi 2,5-3 esege jetedi. Qant miiywenin’ quraminda bir tegis jaylaspag’an boladi. Miywenin’ ort bo’liminde qant mug’dari ko’p boladi. Qant la’blebinin’ jemisli bo’legi suwdan ha’m 3,1 bo’limi qurg’aq zattan turadi.
• Quraminndag’i C12H22O11 ol glukoza ha’m fruktoza molekulasinan turadi.

Juwmaqlaw.

• Juwmaqlap aytqanda tamir jemisli o’simliklerdin’ insan o’mirindegi orni ju’da a’hmiyetli bolip, olardan xaliq xojalig’inin’ tu’rli tarawlarinda paydalanip kelmekte. Onnan meditsinada da’ri-da’rmaq islewde.
• Parfyumeryada ha’r tu’rli iys shig’ariwshi zatlardi islep shig’ariwda qollanip kelinbekte.

Paydalanilg’an a’debiyatlar.

• 1 Bo’riyev X.CH. Joraev R. Alimov O. Meva sabzovatlarni saqlash va ularga daslabki ishlov berish.
• 2 Bo’riyev X.CH. Joraev R. Alimov O. Dala’ ekinlarini saqlash va qayta ishlash.
• 3 Ziyo.Net.