"tasdiqlayman" Toshkent kimyo-texnologiya instituti Shaxrisabz filiali

=5 m va ko’ndalang kesimining yuzasi S=2 mm² bulgan simga m=5,1 kg massali yuk osildi. Natijada sim x=0,6 mm ga uzaydi. Sim materiali uchun Yung moduli Ye topilsin.

4.44. Uzunligi l=3 m va diametri d=2 sm bo’lgan po’lat tayoqchaga massasi m=2,5-10³ kg bo’lgan yuk osilgan. Tayoqchadagi kuchlanish σ hamda tayoqchaning nisbiy ε va absolyut x cho’zilishi aniqlansin.

4.47 Ikkita prujinadan iborat tizimning ular ketma-ket va parallel ulanganlaridagi bikrligi k aniqlansin. Prujinalarning bikrligi k₁=2 kN/m va k₂ =6 kN/m.

4.51 Uzunligi l=1 m va ko’ndalang kesimining yuzasi S=1 sm² bo’lgan po’lat tayoqchani x=1 mm ga cho’zish uchun qanday A ish bajarish kerak?

4.52. Prujinani x=1 sm ga siqish uchun F=10 N kuch qo’shish kerak. Agar kuch siqishga proporsional bo’lsa, prujinani x=10 sm ga siqish uchun kanday A ish bajarish kerak?

4.59 m=3,9 kg massali po’lat tayoqcha o’z boshlang’ich uzunligining x=0,001 qismiga cho’zilgan. Cho’zilgan tayoqchaning potensial energiyasi P topilsin.

6.1 Nuqtaning tebranish tenglamasi x=Acosω(t+τ) ko’rinishga ega, bunda ω=π c^-1, τ=0,2 s. Tebranishning davri T va boshlangich fazasi φ aniqlansin.

6.2 x=Asinω(t+τ) tenglama bilan berilgan tebranishning davri T, chastotasi υ va boshlang’ich fazasi φ aniqlansin. Bunda bunda ω=2.5π c^-1, τ=0,4 s.

6.9 Nuqta x=Acosωt qonun bo’yicha tebranadi, bunda A=5 sm; ω=2 c^-1. Nuqtaning tezligi x=8 sm/s bo’lgan momentdagi tezlanishi a aniqlansin.

6.13 Nuqtaning tebranishi x=Acosω(t+φ) qonun bo’yicha ro’y bermoqda. Vaqtning muayyan momentida nuqtaning siljishi x=5 sm, uning tezligi v=20 sm/s va tezlanishi a=8 sm/s² bo’ldi. Vaqtning ko’rilayotgan momenti uchun tebranish amplitudasi A, burchak chastota ω, davr T va faza (ωt + φ) topilsin.

6.32 m=50 g massali moddiy nuqta tenglamasi x=Acosωt ko’rinishga ega bo’lgan tebranishlarni amalga oshiradi. Bunda A=10 sm, ω=5 s^-1. Qo’yidagi ikki hol uchun nuqtaga ta’sir etuvchi kuch topilsin: 1) faza ωt =π/3 bo’lgan moment uchun 2) nuqtaning eng ko’p siljigan holati uchun.

6.36 Prujinaga osilgan m=250 g massali yuk T=1 s davr bilan tik yo’nalishda tebranadi. Prujinaning bikrligi k aniqlansin.

6.37. Urama prujinaga yukcha osdilar, buning natijasida prujina x=9 sm ga cho’zildi. Agar yukcha pastga ozroq tortib qo’yib yuborilsa, uning tebranish davri T qanday bo’ladi?

6.40. Uzunligi l=1 m bo’lgan matematik tebrangich liftning ichida o’rnatilgan. Lift a=2,5 m/s² tezlanish bilan ko’tarilmoqda. Tebrangichning tebranish davri T aniqlansin.

7.1 ξ(x, t)=A cos(ωt-kx) yassi to’lkin tenglamasi berilgan, bunda A=0,5 sm, ω=628 s^-1, k=2 m^-1 1) tebranish chastotasi v va to’lkin uzunligi λ 2) fazaviy tezlik v; 3) muhit zarralari tebranish tezligining v_max va tezlanishining a_max maksimal qiymatlari aniqlansin.

7.4 v = 0,5 kGs chastotali va A=0,25 mm amplitudadagi tovush tebranishlari qayishqoq muhitda tarqalmoqda. To’lqin uzunligi λ =70 sm 1) to’lqinning tarqalish tezligi v 2) muhit zarralarining maksimal tezligi v_max topilsin.

7.12 Bo’ylama qayishqoq tebranishlarning: 1) alyuminiy 2) mis 3) volfram metallarida tarqalish tezligi v topilsin.

7.15 T₁=290 K va T₂=350 K haroratlarda tovushning havodagi tezligi v aniqlansin.

12.45 Kesimi o’zgaruvchan bo’lgan gorizontal ravishda joylashgan quvurdan suv oqmoqda. Quvurning keng qismida suvning tezligi V₁=20 sm/s. Quvurning diametri d₂ keng kismining diametri d₁ dan 1,5 marta kichik bo’lgan tor qismidagi tezlik V₂ aniqlansin.

12.51. Diametri d=2 sm bo’lgan, v=10 m/s tezlik bilan harakatlanayotgan suv oqimi oqimga tik qo’yilgan harakatsiz yassi sirtga uriladi. Suv zarralarining sirtga urilgandan keyingi tezligini nolga teng deb hisoblab, suv oqimining sirtga bosim kuchi F topilsin.

8.1 1) suvning 2) karbonat angidrid SO₂ ning 3) osh tuzi NaCl ning nisbiy molekulyar massasi M_r aniqlansin.

8.3 1) karbonat angidrid 2) osh tuzi molekulalarining massasi m₀ aniqlansin.

8.5 Massasi m=0,2 kg bo’lgan azotning modda miqdori ν va molekulalar soni N aniqlansin.

8.9 Sig’imi V=0,5 l bo’lgan kolbada normal sharoitdagi gaz bor. Kolbadagi gaz molekulalarining soni N aniqlansin.

8.20 Ballonda t=100°S haroratli gaz bor. Gazning bosimi ikki marta ortishi uchun uni qanday t₂ haroratgacha qizdirish kerak?

8.27 V=12 l sig’imli ballonda karbonat angidrid gazi bor. Gazning bosimi r=1 mP da, harorati T=300 K. Ballondagi gaz massasi aniqlansin.

8.28 Modda miqdori v= 1 kmol bo’lgan r =1 mPa bosimdagi T=400 K haroratli ideal gaz qanday V hajmni egallaydi?

8.31 Harorati T=309 K va bosimi R=0,7 mPa bo’lgan gaz ρ=12 kg/m³ zichlikka ega. Gazning nisbiy molekulyar massasi M_r aniqlansin.

8.32 T=300 K haroratda havodagi to’yingan suv bug’larining zichligi ρ aniqlansin. Shu haroratda to’yingan suv bug’ining bosimi R=3,55 kPa.

8.36 m₁=1 kg massali azot va m₂=1 kg massali geliy gazlarining aralashmasi normal sharoitda qanday V hajmni egallaydi?

8.42 V=30 l sig’imli ballonda T=300 K haroratda va r=828 kPa bosimda vodorod hamda geliy aralashmasi saqlanadi. Aralashmaning massasi m=24 g. Vodorodning m₁ va geliyning m₂ massalari aniqlansin.

9.9 Massasi m=58,5 g bo’lgan gaz V=5 l sig’imli idishda saqlanmoqda. Gaz molekulalarining konsentrasiyasi n=2.2*10²⁶ m^-3. Bu qanday gaz?

9.10. Sig’imi V=2 l bo’lgan ballonda m=1,17 g massali kislorod bor. Idishdagi molekulalarning konsentrasiyasi n=1,1* 10²⁵ m^-3. Shu berilganlar bo’yicha Avogadro doimiysi N_a aniqlansin.

9.14. V=30 l sig’imli ballonda T=300 K harorat va r=5 mPa bosim ostida qancha gaz molekulasi bo’ladi?

9.27 Qanday T haroratda kislorod molekulasi vodorod molekulasi T=100 K haroratda ega bo’ladigan < v_kv> o’rtacha kvadratik tezlikka ega bo’ladi?

11.1 1) Geliy; 2) vodorod; 3) karbonat angidrid gazlarining solishtirma issikliq sig’imlari s_v va s_p lar hisoblansin.

11.18 Massasi m=4 g bulgan vodorod o’zgarmas bosim ostida T=10 K ga kizdirilgan. Gaz kengayishining ishi A aniklansin.

11.19. V₁=12 l hajmni egallagan R₁=100 kPa bosim ostidagi gaz T₁=300 K haroratdan to T₂=400 K haroratgacha izobarik ravishda qizdiriladi. Gaz kengayishining ishi A aniqlansin.

11.20. Agar m=5 g massali vodorod T=290 K haroratda izotermik ravishda kengayganda uning xajmi uch marta oshgan bo’lsa, bunda qanday A ish bajarilgan?

11.25 ΔT=150 K ga qizdirilgan m=5 kg massali azot V hajmini o’zgarmas saqladi. 1) gazga berilgan issiqlik miqdori Q 2) ichki energiyaning o’zgarishi ΔU 3) gaz bajargan ish A topilsin.

11.27 Hajmi V=50 l bo’lgan kislorodni izoxorik ravishda qizdirilganda uning bosimi Δr=0,5 mPa ga o’zgardi. Gazga berilgan issikliq miqdori Q topilsin.

11.53Aylanma jarayon natijasida gaz A=1 J ish bajardi va sovitkichga Q₂=4,2 J issikliq miqdori berdi. Siklning termik FIK η aniqlansin.

12.21 T_kr=126 K kritik haroratdagi v=1 mol modda miqdoridan iborat azotning ichki energiyasi U aniqlansin. Hisoblash V hajmning quyidagi qiymatlari uchun bajarilsin: 1) 20 l; 2) 2 l; 3) 0,2 l; 4) V_k.

12.24 Massasi m=8 g bo’lgan kislorod T=300 K haroratda V=20 sm³ hajmni egallaydi. Kislorodning U ichki energiyasi aniqlansin.

12.25 Modda miqdori v=1 mol bo’lgan neonning hajmi V₁=1 l dan V₂=2 l gacha izotermik ravishda kengayganda ichki energiyasining o’zgarishi ΔU aniqlansin.

13.1 Vakuumda bir-biridan r=1 m masofada bo’lgan ikkita Q₁=Q₂=1 Kl nuqtaviy zaryadning o’zaro ta’sir kuchi aniqlansin.

13.6 Ikkita Q₁=1 mkKl va Q₂=-Q₁ nuqtaviy zaryadlar orasidagi masofa 10 sm ga teng. Birinchi zaryaddan r₁=6 sm va ikkinchisidan r₂=8 sm masofada bo’lgan Q=0,1 mkKl nuqtaviy zaryadga ta’sir etuvchi kuch aniqlansin.

14.1 Q=10 nKl nuqtaviy zaryad o’zidan r =10 sm masofada hosil qilgan elektr maydon kuchlanganligi aniqlansnn. Dielektrik - yog’.

14.5 Ikkita Q₁=2Q va Q₂=-Q nuqtaviy zaryad bir-biridan d masofada joylashgan. Shu zaryadlardan o’tadigan to’g’ri chiziqda yotuvchi maydon kuchlanganligi Ye nolga teng bo’ladigan nuqtaning o’rni topilsin.

15.1 Maydonning muayyan nuqtasida turgan Q=10 nKl nuqtaviy zaryad P=10 mkJ potensial energiyaga ega. Maydonning shu nuqtasidagi potensial φ topilsin.

15.2. Q=20 nKl zaryadni maydonning ikki nuktasi orasida ko’chirishda tashqi kuchlar tomonidan A=4 mkJ ish bajarilgan. Maydon kuchlarining ishi A₁ va maydonning shu nuqtalari orasidagi potensiallar farki Δφ aniqlansin.

15.5 Maydonni Q₁=1 nKl nuqtaviy zaryad hosil qilgan. Zaryaddan r=20 sm uzoklikda turgan nuqtadagi maydon potensiali aniqlansin.

15.8 Bir-biridan d=10 sm masofada turgan ikkita Q₁=100 nKl va Q₂=10 nKl nuqtaviy zaryadlar tizimining potensial energiyasi P hisoblansin.

15.41 Q₁=1 mkKl va Q₂=0,1 mkKl nuqtaviy zaryadlar bir-biridan r₁=10 sm masofada turishibdi. Agar ikkinchi zaryad birinchisidan itarilib undan: 1) r₂=10 m; 2 ) r₃=∞ masofaga uzoqlashsa, bunda maydon kuchlari qanday A ishni bajaradi?

15.51 Elektron kuchlanganligi E=200 kV/m bo’lgan bir jinsli elektr maydonda turibdi. Agar uning boshlang’ich tezligi nolga teng bulsa t=1 ns vaqtda elektron kanday yo’lni o’tadi? Shu vaqt oralig’ining oxirida elektron qanday tezlikka ega bo’ladi?

15.52 1) Elektronga; 2) protonga v=30 Mm/s tezlik berish uchun qanday U tezlantiruvchi potensiallar farqi kerak bo’ladi?

15.55 Zaryadlangan zarra U=600 kV tezlantiruvchi potensiallar farqidan o’tib v=5,4 Mm/s tezlik oldi. Zarraning solishtirma zaryadi (zaryadning massaga nisbati) aniqlansin.

17.1 R=1 sm radiusli yakkalangan metall sharning elektr sig’imi S topilsin.

17.2 Suvga botirilgan R=2 sm radiusli metall sferaning elektr sig’imi S aniqlansin.

17.6 Qoplamalarining yuzasi S=100 sm², ular orasidagi masofa 0,1 mm bo’lgan slyudali yassi kondensatorning elektr sig’imi S aniqlansin.

18.1 Elektr sig’imi S=10 pF bo’lgan kondensatorga Q=1 pKl zaryad berilgan. Kondensatorning energiyasi W aniqlansin.

18.4 Havo kondensatori qoplamalari orasidagi tortishish kuchi F=50 mN. Har bir qoplamaning yuzasi S=200 sm². Kondensator maydoni energiyasining zichligi ω topilsin.

18.13 R=4 sm radiusli φ=500 V potensialgacha zaryadlangan yakkalangan sferaning energiyasi W topilsin.

18.14 Agar diametri d=20 sm bo’lsa, Q=100 nKl zaryad berilgan metall shar elektrostatik maydonining energiyasi W hisoblansin.

19.1. O’tkazgichdagi tok kuchi t=10 s vaqt davomida I₀=0 dan I=3 A gacha bir tekisda o’sadi. O’tkazgichdan o’tgan zaryad Q aniqlansin.

19.2. Agar sim U=6 V kuchlanish ostida turgan bo’lsa, uzunligi l=10 m bo’lgan temir o’tkazgichdagi tok zichligi j aniqlansin.

19.14. Xar biri uchtadan ketma-ket ulangan elementlardan iborat bo’lgan ikki guruh elementlar parallel ulangan. Xar bir elementning EYuK E