|
Ta’limni davom ettirish imkoniyatlari.
Avtomobillarni tamirlash chilangari kasbi bitiruvchisi keyinchalik kasbiy ta’limini chuqurlashtirish maqsadida: kadrlar malakasini oshirish tizimida, tarmoq o‘quv muassasalarida va maxsus kurslarida malakani oshirishi;
kasbiy faoliyatning tegishli sohasida yanada yuqoriroq malakaga erishish maqsadida oliy ta’lim muassasasida o‘qishni davom ettirishi mumkin.
O‘qishga qabul shartlari.
O‘qishga qabul shartlari amaldagi qonunchilik asosida amalga oshiriladi.
Bitiruvchilarning kasbiy faoliyati tavsifi
Bitiruvchining kasbiy faoliyat sohasi: barcha turdagi yengil va yuk avtomobil transportiga servis xizmat ko‘rsatish, ta’mirlash hamda boshqarish ishlarini mehnat muhofazasi qoidalariga amal qilgan holda bajarish.
Bitiruvchining kasbiy faoliyat obyektlari:
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
avtotransport vositalari;
avtotransport vositalariga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash uchun texnik jihozlar, moslamalar hamda asboblar;
avtotransport vositalariga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashga oid texnik hujjatlar.
"B" yoki "BC" toifali avtomobil haydovchisi kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
maxsus jihozlangan yengil va yuk avtomobillari; atomobillarning qismlarga ajratilgan konstruksiyalari va trenajerlar; avtotransport vositasiga servis xizmat ko‘rsatish uchun zarur asbob-uskunalar majmui, yo‘lga chiqishdan oldin transport vositasini ko‘rikdan o‘tkazish hamda harakatlanish jarayonida transport vositasining texnik holatini nazorat qilish plakat va stendlari;
plakat va stendlar;
yo‘l harakati qoidalari va xarakat xavfsizligiga doir stendlar to‘plami; texnik hujjatlar.
3.51.05.01-Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbi bo‘yicha ta’lim oluvchi quyidagi faoliyat turlariga tayorlanadi.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
avtomobil agregat va uzellarini kompyu’ter, stendlar (skaner100, skaner X-431 va КЕС-200) yordamida umumiy tashxislash;
avtomobil yirik agregatlarini L160 qurilmasi yordamida yuvish; avtomobil agregatlarini ko’tarish, tushirish ishlarini (ikki, va to’rt ustunli elektromexanik, gidravlik ko’targich, MEGA MG-20 rusumli pnevmogidravlik domkrati )dan foydalanib bajarish;
dvigatelning mehanizimlarini texnik holatini nazorat qilushda (СТ-ДИ ДД 4120 va ИПС-ДИ ДД 4210 rusumli kompressmetrlar) dan foydalanish;
dvigateldagi shovqinlar va taqillashlarni stetaskop qurilmasi orqali eshitib aniqlash;
avtomobillarning ta’minlash tizimini diagnostika qilishda (injektorni tekshiradigan ultiratovushli Н4ДФБА stendidan , yuqori bosimli yonilgi nasosini sinash va rostlashda ДД10-01 va КИ8910 rusumli, asboblar) dan foydalanish;
chiqindi gazlarni nazorat qiluvchi (karburatorli dvigatellar uchun Infralit, ГАИ-1, Elkon, Tozal, dizel dvigatellar uchun Mega-1, Mega-2 to’tun o’lchagichlar) gazoanalizatordan foydalanish;
avtomobillarni elektr jixozlarini diagnostika qilishda (Э-214 va Э-205) jixozlaridan foydalanish;
turli rusumdagi avtomobillarni texnologik hujjatlar talablariga asosan servis xizmat ko‘rsatish va joriy ta’mirlash.
"B" yoki "BC" toifali avtomobil haydovchisi kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
yo‘lga chiqishdan oldin transport vositasini ko‘rikdan o‘tkazish va harakatlanish jarayonida transport vositasining texnik holatini nazorat qilish;
harakatlanish jarayonida yuzaga kelgan nosozliklarni xavfsizlik texnikasi talablariga rioya etgan holda bartaraf etish;
transport vositasini texnik qarovida hamda yuk ortish, tushirishda xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya etish;
avtomobillarni boshqarish.
Ta’lim dasturini o‘zlashtirgan bitiruvchining umumiy va kasbiy kompetensiyalariga qo‘yiladigan talablar
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari bitiruvchilari umumiy kompetensiyasiga qo‘yiladigan talablar:
PTM bitiruvchisi quyidagi umumiy kompetensiyalarga ega bo‘lishi kerak:
UK-1. Kasbiy faoliyat doirasida vujudga keladigan turli masalalar yechimini topish usullarini tanlay olish;
UK-2. Rahbar tomonidan belgilangan maqsadga erishish uchun jamoada ishlay olish;
UK-3. O‘zining kasbiy malakasini va shaxsiy kamolotini takomillashtirib borish;
UK-4. Jamoada ma’lum vazifani bajarishga yo‘naltirilgan guruhda ishlash, hamkasblar, rahbarlar, mijozlar bilan samimiy, xushmuomala va samarali muloqot qilish;
UK-5. Ta’lim olgan tilida fikrini og‘zaki va yozma ravishda ravon bayon qilish xamda chet tilari ingliz rus tilarini bilishi;
UK-6. Umuminsoniy fazilatlarga ega bo’lish, o’z millatini va Vatanini sevish, u bilan faxrlanish, milliy urf-odatlar, qadriyatlarni hurmat qilish;
UK-7. Professional vazifalarni samarali bajarish uchun zarur bo’ladigan ma’lumotlarni qidirish;
UK-8. Kasbiy faoliyatida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo’llash;
UK-9. Kasbga doir hujjatlar bilan ishlash;
UK-10. Kasbiy faoliyatda xavfsizlik texnikasi va mehnat muhofazasi qoidalariga amal qilish ko’nikmalariga ega bo’lish.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbi bitiruvchilari kasbiy kompetensiyasiga qo‘yiladigan talablar:
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
KK-1.1 Avtomobil dvigateli, transmissiya, yurish qismlari va boshqarish mexanizmlarini tashxislash.
KK-1.2 Avtomobil dvigatellarga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash ishlarini bajarish.
KK-1.3 Avtomobil uzel, agregatlarini yechish, nosozliklarini bartaraf etish va yig‘ish.
KK-1.4 Servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash xisobot hujjatlarini rasmiylashtirish.
KK-1.5 Ish jarayonida mehnatni muhofaza qilish va havfsizlikni ta’minlash.
“B” yoki “BC” toifali haydovchi kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
KK-2.1. “В” toifadagi avtomobillarni boshqarish;
KK-2.2. Xarakat yo‘nalishida avtomobillarga servis xizmat ko‘rsatish;
KK-2.3. Avtomobillarni ekspluatatsiya qilishda mayda nosozliklarni bartaraf etish;
KK-2.4. Yo‘l harakati qoidalari va xarakat xavfsizligiga rioya qilib avtomobilni boshqarish;
KK-2.5. Belgilangan shakldagi hujjatlar bilan ishlash;
KK-2.6 Yo‘l-transport hodisasi sodir bo‘lgan joyda jabrlanganlarga birinchi yordam ko’rsatish.
O‘quv reja tuzilmasi va ularga qo‘yiladigan talablar hamda bitiruvchida shakllantiriladigan kompetensiyalar
T/r
|
Fan (modul) nomi
|
Bitiruvchi o‘zlashtirishi lozim bo‘lgan bilim va ko‘nikmalar
|
Shakllantiriladigan
|
|
Bilimlar
|
Ko‘nikmalar
|
kompetensiyalar
|
Umumkasbiy
|
"anlar bloke
|
1.
|
Texnikaviy
chizmachilik
|
masshtab va o‘lchamlar;
nuqtani proyeksiyasi va tekisliklar;
aksonometrik proyeksiya turlari;
geometrik jismlarni tekislik bilan kesishuvi;
tekis shakl va geometrik jismlarning rasmlari;
mashinasozlik chizmalarida tasvirlar;
ko‘rinishlar, qirqimlar va kesimlar;
ajraladigan va ajralmaydigan birikma turlari va chizmalari;
rezbalarni tasvirlash;
detallarning eskizini bajarish usullari;
yig‘ish chizmasi uning vazifasi va ishlab chiqarishdagi o‘rni;
yig‘ish chizmalariga spetsifikatsiyalar tuzish;
mo’taxassislik bo‘yicha chizmalar.
|
chizmalarni chizish texnikasiga ega bo‘lish;
chizmalarni Davlat standartlari (*DS va KHUM) talablariga muvofiq bajarish;
geometrik sirtlarning proyeksiyalarini tasavvur qila bilish;
detallarni aksonometrik proyeksiyalarini yasash;
detallarni ichki qismlarini qirqim va kesimlarda ko‘rsatib berish;
ajraladigan va ajralmaydigan birikmalarni chizish;
mashina detallarini eskizlarini chizish;
buyum yig‘ish chizmalarni chizish ;
mo’taxassislik chizmalarni chizish va ularni o‘qiy olish
|
UK-3, UK-7, UK-8, UK-9, KK-1.4.
|
2.
|
Mehnat muhofazasi va havfsizlik texnikasi
|
mehnat muhofazasi bo‘yicha asosiy meyoriy hujjatlar;
avtomobil transporti korxonalarida xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari;
zararli moddalar bilan ishlashda xavfsizlik choralari;
shaxsiy muhofaza vositalari;
kasb kasalligining oldini olish;
mehnat muhofazasini xududiga, ishlab chiqarish va yordamchi binolarga talabi;
mehnatni sanitar gigiyenik sharoitlari;
harakat tarkibini texnik holati va jihozlanishga umumiy talablar;
yuk ortish va tushirishda xavfsizlik texnikasi talablari;
|
mehnat muhofazasi bo‘yicha asosiy meyoriy hujjatlarni tushunish va hujjatlar bilan ishlay olish;
avtomobil transporti korxonalarida xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari aniqlash, zararli moddalar bilan ishlashda xavfsizlik choralarini ko‘rish, shaxsiy muhofaza vositalarini ish turiga qarab tanlay olishni;
mehnat muhofazasini xududiga, ishlab chiqarish va yordamchi binolarga talabi bo‘yicha meyorlarni bilishi;
ish joyida mehnatni sanitar gigiyenik sharoitlarini ta’minlash;
harakat tarkibini texnik holatini tekshirish va jihozlanishni talab asosida bajarish;
yuk ortish va tushirishda xavfsizlik texnikasiga
|
UK-1, UK-6, UK-8, UK-9, UK-10 KK-1.1, KK-1.2, KK-1.3, KK- 1.5.
|
|
|
avtomobillarga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashda xavfsizlik texnikasi qoidalari;
siqilgan gaz va havoni quvvatidan foydalanishdagi xavsizlikni asosiy shartlari;
elektr xavfsizligi;
transport korxonalarida yong‘in xavfsizligi;
atrof muhitni muhofazasi
|
rioya qilish;
avtomobillarga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashda xavfsizlik texnikasi qoidalariga rioya qilish;
siqilgan gaz va havoni quvvatidan foydalanishdagi xavfsizlikni ta’minlash;
elektr xavfsizligi bo‘yicha ko‘nikmalarga ega bo‘lish;
transport korxonalarida yong‘in xavfsizligiga rioya qilish;
atrof muhitni muhofaza qilish
|
|
3.
|
Konstruksion materiallar va avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar
|
kasbiy faoliyatda foydalaniladigan materiallarning asosiy xususiyatlari va tasnifini;
ishlov beriladigan materialning nomi, markasi va xususiyatlarini;
metallar va qotishmalar, po’latlar va cho’yanlar, rangli metallar, ularning markalari va xususiyatlari haqida asosiy ma’lumotlarni;
nometall materiallarni turlarini metall va qotishmalar to’g’risida umumiy ma’lumotlar;
temir uglerod qotishmalari;
metallarni termik va kimyo-termik ishlov berish asoslarini;
avtomobil yonilg‘ilari, moylash materiallari va maxsus suyuqliklarning asosiy xossalari hamda shu xossalarning avtomobil ishlash sharoitiga qarab o‘zgarishini va sifatini dvigatel ishiga ta’siri;
avtomobil yonilg‘ilari, moylash materiallari va maxsus suyuqliklarning asosiy markalari, sifat ko‘rsatkichlari va har xil sharoitda ishlatilishi;
lak-bo‘yoq va boshqa metallmas
|
qattiq jismlarni tuzilishini tushintiradi
metall va qotishmalarni kristallanish jarayonini tushintiradi. mteriallarni asosiy mexanik xossalarini;
mustaxkamlik,plastiklik, qattiqlik, egiluvchanlikni sinash usullarini ta’riflab beradi. cho’yan va po’latlarni klassifikatsiyasini, asosiy xossalarini markalarini va ishlatish joylarini tushintiradi;
metall va qotishmalarni qattiqligini, metall va qotishmalarni termik va kimyo-termik ishlov berish turlari , mazmuni va foydalanishi bo’yicha tushuncha hosil qiladi va ularnn materiallar xossalari va tuzilishiga ta’sirini o’rganadi; metall va qotishmalarni termik ishlov berishning asosiy turlari( qizdirish, normallash, toblash);
turli xil termik va kimyo-termik ishlov berish usullari metallarni hossalariga ta’sirini xarakterlaydi; avtomobillar rusumlariga binoan yonilg‘i va moylarni tanlash;
avtomobil benzini va dizel yonilg‘isining sifatini aniqlash;
motor moylari va plastik moylarning sifatini aniqlash;
yonilg‘i moylash va lak-bo‘yoq materiallarini
|
UK-3, UK7, UK-10.
|
|
|
materiallarning foydalanish hususiyatlari, sifat ko‘rsatkichlari, asosiy xossalari;
asosiy ekspluatatsion materiallarning zaharli, tez o‘t oluvchanligi va atrof-muhitni muhofaza qilish tadbirlari;
avtomobil transportida yonilg‘i moylash materiallari va maxsus suyuqliklarni ishlatilishini oqilona tashkil qilish.
|
ishlatishda texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilish.
|
|
4.
|
Elektrotexnika va elektronika asoslari
|
o‘zgarmas va o‘zgaruvchan elektr toki xususiyatlarini;
elektr tokining kuchi, kuchlanishi, quvvatini, o‘tkazuvchilar qarshiligini o‘lchov birliklarini, ularni o‘lchash usullarini;
sodda elektrik, magnit va elektron zanjirlarni asosiy parametrlarini hisoblash va o‘lchash usullarini;
o‘tkazuvchilar va tok manbaalarini ketma-ket hamda parallel ulash prinsiplarini;
elektr o‘lchov asboblari (ampermetr, voltmetr) tuzilishini, ularning ishlash prinsiplarini, elektr zanjiriga ulash qoidalarini;
o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok dvigatellari magnit maydoni xususiyatlarini, ularning tuzilishi va ishlash prinsiplarini;
ishlatayotgan dastgohlarida o‘rnatilgan elektrodvigatellarini ishga tushirish va to‘xtatish qoidalarini;
elektrodvigatellarning himoya apparatlarini qisqa to’tashuvdan saqlanish (yerga ulash, nollash) usullari
|
sodda va montaj elektr sxemalarini o‘qish;
sodda elektrik, magnit va elektron zanjirlarni asosiy parametrlarini o‘lchash;
elektr o‘lchov asboblari bilan ishlash;
ishlatayotgan dastgohlarida o‘rnatilgan elektrodvigatellarini ishga tushirish va to‘xtatish.
|
UK-1, UK-7, UK-8, UK-10, KK-1.1.
|
5.
|
Biznes asoslari
|
kichik biznes va tadbirkorlik faoliyati mazmuni;
tadbirkorlarning huquq va majburiyatlari;
tadbirkorlik faoliyatining tashkiliy huquqiy
|
shaxsiy biznesni tashkil etish va uni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish, litsenziya olish;
biznes-reja ishlab chiqish, shaxsiy biznes faoliyatini yuritish va uni boshqarish;
|
UK-2, UK-4, UK-5, UK-6, UK-8, KK-1.4.
|
|
|
shakllarni va ta’sis hujjatlari;
biznes-rejaning vazifasi va asosiy bo‘limlari;
kichik biznes va tadbirkorlik subyektlarida marketing faoliyatini tashkil etishning uslubiy asoslari;
biznes faoliyatini yuritishda marketing tadqiqotlari;
bankdan kredit olish va rasmiylashtirish tartibi;
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishga qaratilgan barcha qonuniy va meyoriy hujjatlar yuzasidan axborotga ega bo‘lish;
innovatsion tadbirkorlik mazmuni;
tadbirkorlik subyektlarini soliqqa tortish tartibi
|
biznes faoliyatini iqtisodiy tahlil qilish;
biznes faoliyatini yuritish uchun marketing tadqiqotlarini o‘tkazish va tahlil qilish;
“start-up” loyihalarini ishlab chiqish;
mahsulotlarini reklama qilish;
kreditlarni rasmiylashtira olish;
soliq va kredit imtiyozlaridan foydalana olish;
ish izlay olish va hujjatlar bilan ishlay olish;
ishbilarmonlik etikasidan foydalanish va boshqalar
|
|
6.
|
O‘quv amaliyoti. Chilangarlik ishi
|
chilangarlik ishi turlari, mehnat madaniyati, mahsulot sifati, texnika, elektr va yong‘in havfsizligi, sanitariya-gigiyena qoidalari;
o‘lchash asoslari, chilangarlikdagi o‘lchash asboblari, o‘lchash qoidalari;
tekislikda va fazoviy rejalash qoidalari;
metallarni kesish va qirqish texnologiyasi;
metallarni to‘g‘rilash va egish texnologiyasi;
egovlash texnologiyasi;
parmalash texnologiyasi;
parchinlash texnologiyasi;
rezba kesish texnologiyasi;
chilangarlik asboblarini sozlash talablarini.
|
Chilangarlik ishi turlari, mehnat madaniyati, mahsulot sifati, texnika, elektr va yong‘in havfsizligi, sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilib ish joyini tashkil qilish;
chilangarlik ishlarida o‘lchash asboblaridan foydalanish;
qoidalar bo‘yicha tekislikda va fazoviy rejalash;
texnologiyaga rioya qilib metallarni dastaki va mexanizatsiyalashgan asboblar bilan kesish va qirqish;
texnologiyaga rioya qilib metallarni to‘g‘rilash va egish;
texnologiyaga rioya qilib metallarni egovlash;
texnologiyaga rioya qilib metallarni parmalash;
texnologiyaga rioya qilib parchinlash;
texnologiyaga rioya qilib rezba kesish;
chilangarlik asboblarini sozlash.
|
UK-1, UK-8, UK-9, UK-10, KK-1.2, KK- 1.3.
|
|
|
l.Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
|
|
7.
|
Maxsus fan:
Avtomobillar
|
avtomobillarning umumiy tuzilishi;
dvigatellarni umumiy tuzilishi va ish sikllari;
|
- avtomobillarni tuzilishini bo‘laklarga bo‘lib o‘rganish;
|
UK-1, UK-7, UK-9, KK-1.1, KK-1.2, KK-
|
|
tuzilishi, ularga
|
- dvigatelni mexanizm tizimilari tuzilishi va
|
- dvigatellarni mexanizm va tizimilar tuzilishi
|
1.3, KK-1.4, KK-1.5,
|
|
servis xizmat
|
ishlash prinsipi;
|
bo’yicha amaliy mashg‘ulotlarni mustaqil
|
KK-2.3.
|
|
ko‘rsatish va
|
- transmissiyaning vazifasi, tuzilishi va ishlash
|
ravishda bajarish;
|
|
|
ta’mirlash
|
prinsipi;
|
- avtomobillarning transmissiyasi, yurish qismi,
|
|
|
|
- yurish qismining vazifasi va tuzilishi;
|
boshqarish, organlarini tuzilishi bo’yicha amaliy
|
|
|
|
- boshqarish organlarining vazifasi va tuzilishi.;
|
mashg‘ulotlarni mustaqil ravishda bajarish;
|
|
|
|
- avtomobil dvigateliga servis xizmat
|
- barcha turdagi avtomobillarni tavsifnomalarini
|
|
|
|
ko‘rsatishning ketma-ketligi, xizmat
|
maxsus ma’lumotnoma asosida tuzib chiqish;
|
|
|
|
ko‘rsatish turlari va usullari hamda davri;
|
- avtomobil dvigateliga ximat ko‘rsatishning ketma
|
|
|
|
- dvigatelni texnik holatiga talablar hujjatlari va
|
ketligi, xizmat ko‘rsatish turlari va usullari hamda
|
|
|
|
ularni to‘ldirish tartibi;
|
davrini aniqlash;
|
|
|
|
- dvigatelni qism va mexanizmlariga servis
|
- dvigatelni texnik holatiga talablar hujjatlari va
|
|
|
|
xizmat ko‘rsatish;
|
ularni to‘ldirishni bilish;
|
|
|
|
- avtomobillarni uzel va agregatlariga hamda
|
- dvigatelni krivoship-shatun mexanizmi, gaz
|
|
|
|
elektr tizimlariga servis xizmat ko‘rsatish
|
taqsimlash mexanizmi, moylash, sovo’tish
|
|
|
|
usullari va turlari;
|
tizimini va ta’minlash tizimini tekshirish va
|
|
|
|
- avtomobil, agregatlarni ixtisoslashtirilgin
|
kamchiliklarni bartaraf etish;
|
|
|
|
korxonalar sharoitida ta’mirlash
|
- avtomobillarni uzel va agregatlariga hamda elektr
|
|
|
|
texnologiyalarining mazmuni va
|
tizimlariga servis xizmat ko‘rsatish ;
|
|
|
|
hususiyatlari;
|
- avtomobil va agregatlarni ixtisoslashtirilgan
|
|
|
|
- avtomobil bo‘laklarini tiklash usullari va
|
korxonalar sharoitida ta’mirlash
|
|
|
|
texnologiyasi;
|
texnologiyalarining mazmuni va hususiyatlari
|
|
|
|
- mehnatni meyorlash asoslari;
|
bilan tanishish;
|
|
|
|
- avtomobillarni ta’mirlash jarayonida mehnat
|
- avtomobil bo‘laklarini tiklash usullari va
|
|
|
|
xavfsizligi va sanoat sanitariyasi talablari;
|
texnologiyasini o‘zlashtirish;
|
|
|
|
- yong‘inga qarshi qoidalar va atrof-muhitni
|
- mehnatni meyorlash asoslarini xisoblashni
|
|
|
|
muhofazalash choralarining
|
o‘rganish;
|
|
|
|
- mazmuni va mohiyati;
|
- avtomobillarni ta’mirlash jarayonida mehnat
|
|
|
|
- ishchi o‘rinlarini tashkil qilish;
|
xavfsizligi va sanoat sanitariyasi talablariga rioya
|
|
|
|
- avtomobil va agregatlarni ta’mirlashga qabul
|
qilish;
|
|
|
|
qilish;
|
- yong‘inga qarshi qoidalar va atrof-muhitni
|
|
|
|
- avtomobil qismlari va agregatlarini ta’mirlash
|
muhofazalash choralarining mazmuni va
|
|
|
|
Texnologiyasi
|
mohiyatini bilish;
|
|
|
|
|
- ishchi o‘rinlarini to‘g‘ri tashkil qilish;
|
|
|
|
|
- avtomobil va agregatlarni ta’mirlashga qabul
|
|
|
|
|
qilish tozalash yuvish ishlarini bajarish;
- avtomobil qismlari va agregatlarini joriy ta’mirlashni mustaqil bajarish
|
|
8.
|
O‘quv amaliyoti:
Avtomobillar tuzilishi, ularga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash ishlari
|
dvigatelning umumiy tuzilishi va asosiy ko‘rsatkichlari,
ish sikllari;
krivoship-shatun mexanizmi;
gaz taqsimlash mexanizmi;
sovo’tish tizimi;
moylash tizimi;
karbyuratorli dvigatelni ta’minlash tizimi;
gaz balon qurilmali dvigatel ta’minlash tizimi;
dizel dvigateli ta’minlash tizimi;
o’t oldirish tizimi;
ilashish muftasi;
uzatmalar qo’tisi;
kardanli uzatma;
asosiy uzatmalar, differensial, yarim o‘qlar
boshqariluvchi g‘ildirak yuritmasi;
rama;
oldingi boshqariluvchi ko’prik;
osmalar;
g‘ildirak va shinalar;
kuzov, kabina;
rul va tormoz boshqarmalarini umumiy bilish.
avtomobil, dvigatel, agregat va mexanizmlarga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashda xavfsizlik texnikasi qoidalari;
avtomobil, dvigatel, agregat va mexanizmlarning nosozliklari, ularni sodir bo‘lish sabablarini aniqlash, bartaraf etish yo‘l-yo‘riqlari;
avtomobil, dvigatellarga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash texnologik jarayoni hamda ishni tashkil qilish usullari;
|
dvigatelning umumiy tuzilishi, asosiy ko‘rsatkichlarini va ish sikllarini trenajerda hamda stendda ko‘rsatib berish;
transmissiya (kuch uzatmalari);
oldingi boshqariluvchi ko'prik;
avtomobil (mustaqil va nomustaqil) osmalar;
g‘ildirak va shinalar;
kuzov, kabina;
rul boshqarmasi, boshqa uzel, agregatlarni asosiy qismlari va detallari bilan tanishish hamda ularni ishlash prinsipi;
tormoz boshqarmasi asosiy qismlari va detallari bilan tanishish hamda ularni ishlash prinsipi;
avtomobil qismlari va dvigatelni bo’laklarga ajratish hamda yig'ishni ishlarini mustaqil bajarish;
xavfsizlik texnikasiga amal qilish;
avtomobilni umumiy tekshirish va tashxislash;
dvigatel, sovitish, moylash tizimini tekshirish, tashxislash, nosozliklarni aniqlash va ularni bartaraf etish;
ilashish muftasi, uzatmalar qo’tisi, kardanli uzatmani tashxislash, nosozliklarni aniqlash va ularga servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash;
orqa ko‘prik, oldingi ko‘prik, yurish qismi, boshqarish mexanizmlarni nosozliklarini aniqlash va bartaraf etish;
ta’minlash tizimi va elektr jihozlarni tekshirish, nosozliklarini aniqlash, servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash ishlarini bajarish.
dvigatellarni mexanizm va tizimlarga servis xizmat ko‘rsatish bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlarni
|
UK-1, UK-4, UK-7, UK-9, UK-10, KK- 1.1, KK-1.2, KK-1.3, KK-1.4, KK-1.5, KK- 2.3.
|
servis xizmat ko‘rsatish hamda tashxislash jarayonida foydalaniladigan asbob uskunlar va moslamalarni, ularni ishlash tartibini va foydalanish qoidalari;
servis xizmat ko‘rsatish, tashxislashda meyoriy ko‘rsatkichlar va texnikaviy hujjatlar.
avtomobillar va extiyot qismlarni saqlashni tashkil etish.
avtomobil dvigateliga xizmat ko‘rsatishning ketma ketligi, xizmat ko‘rsatish turlari va usullari hamda davri;
dvigatelni texnik holatiga talablar hujjatlari va ularni to‘ldirish tartibi;
dvigatelni qism va mexanizmlariga servis xizmat ko‘rsatish. Avtomobillarni uzel agregatlariga hamda elektr tizimlariga servis xizmat ko‘rsatish usullari va turlari;
avtomobil va agregatlarni ixtisoslashtirilgan korxonalar sharoitida ta’mirlash texnologiyalarining mazmuni va hususiyatlari;
avtomobil bo‘laklarini tiklash usullari va texnologiyasi;
mehnatni meyorlash asoslari;
avtomobillarni ta’mirlash jarayonida mehnat xavfsizligi va sanoat sanitariyasi talablari;
yong‘inga qarshi qoidalar va atrof-muhitni muhofazalash choralarining mazmuni va mohiyati;
ishchi o‘rinlarini tashkil qilish;
avtomobil va agregatlarni ta’mirlashga qabul qilish;
avtomobil qismlari va agregatlarini ta’mirlash texnologiyasi mustaqil ravishda bajarish;
avtomobillarning transmissiyasi, yurish qismi, boshqarish, organlariga servis xizmatini ko’rsatish bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlarni mustaqil ravishda bajarish;
barcha turdagi avtomobillarga servis xizmatini ko’rsatish tavsifnomalarini maxsus ma’lumotnoma asosida tuzib chiqish.
9.
|
Ishlab chiqarish amaliyoti
|
|
|
KK-1.1, KK-1.2, KK- 1.3, KK-1.4, KK-1.5, KK-2.3.
|
10.
|
Diplom oldi amaliyoti
|
|
|
KK-1.1, KK-1.2, KK- 1.3, KK-1.4, KK-1.5, KK-2.3.
|
11.
|
Davlat attestatsiyasi
|
|
|
|
2. "B" yoki "BC" toifali avtomobil haydovchisi kvalifikatsiyasi bo‘yicha
|
12.
|
Maxsus fan:
Yo‘l harakati qoidalari va harakat xavfsizligi
|
umumiy qoidalar asosiy tushunchalar, va terminlar, haydovchi, piyoda va yo‘lovchilarning vazifalari;
harakat tartibi transport vositalarini to‘xtashi va to‘xtab turish tartibi;
yo‘l belgilari;
o‘lning qatnov qismidagi belgilar va ularning tasviri;
yo‘llarda harakatni tartibga solish;
chorrahalardan o‘tish;
piyodalarning o‘tish joylari, umumiy foydalanadigan transport vositalarining to‘xtash joylaridan va temir yo‘l kesish- malaridan o‘tish;
harakatning maxsus sharoitlari;
transport vositalarida odam va yuk tashish;
transport vositalarini texnik holati va jihozlari;
nomer va taniqlik belgilari, ogohlantiruvchi yozuv va qurilmalar;
harakat havfsizligini ta’minlash bo‘yicha avtotransport va boshqa tashkilotlar mansabdor shaxslarining vazifalari;
kolonnada harakatlanish. fuqaro mudofaasi bo‘yicha haydovchilarning vazifalari;
|
umumiy qoidalar asosiy tushunchalar, va terminlar, haydovchi, piyoda va yo‘lovchilarning vazifalari bilish;
harakat tartibi transport vositalarini to‘xtashi va to‘xtab turish qoidalarini mustaqil bajarish;
yo‘l belgilarini bilish;
yo‘lning qatnov qismidagi belgilar va ularning tasvirini ma’nosini tushunish;
yo‘llarda harakatni tartibga solish ishiralari, belgilarini ajrata olish;
chorrahalardan o‘tishni qoidalari;
piyodalarning o‘tish joylari, umum foydalanadigan transport vositalarining to‘xtash joylaridan va temir yo‘l kesishmalaridan o‘tish mustaqil harakatlanish;
transport vositalarida odam va yuk tashish qoidalarini bajarish;
transport vositalarini texnik holati va jihozlari o’rganish;
nomer va taniqlik belgilari, ogohlantiruvchi yozuv va qurilmalar oson ajrata olish;
harakat havfsizligini ta’minlash bo‘yicha avtotransport va boshqa tashkilotlar mansabdor shaxslarining vazifalari bilish;
avtomobilni chorrahalarda va piyodalar o‘tish
|
UK-1, UK-6, UK-9, KK-2.1, KK-2.2, KK- 2.3, KK-2.4, KK-2.5, KK-2.6.
|
kirish avtomobilni boshqarish jihozlaridan foydalanish texnikasi;
avtomobilni chegaralangan oraliqda boshqarish;
avtomobilni chorrahalarda va piyodalar o‘tish joyida boshqarish;
avtomobilni transport oqimida boshqarish;
avtomobilni kunning qorong‘i vaqtida va yetarlicha ko‘rinmaydigan sharoitlarda boshqarish;
avtomobilni murakkab va alohida yo‘l sharoitlarida boshqarish;
avtomobilni tejamli boshqarish;
transport hodisasi;
haydovchining kasbiy ishonchliligi;
haydovchi mehnatining psixofiziologik asoslari;
haydovchining ahloqiy hulqi;
avtomobildan foydalanish xususiyatlari;
yo‘l sharoitlari;
avtotransport xo‘jaliklarida harakat xavfsizligi xizmati ishlarini tashkil qilish;
haydovchining ishlash qobiliyatiga alkogol va narkotik moddalarining ta’siri;
umumiy vaziyatlar;
odam anatomiyasi va fiziologiyasi asoslarini;
hayot uchun xavfli holatlar va jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish;
yo‘l-transport hodisalarida jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish ketma- ketligi;
yo‘llarda baxtsiz hodisa tufayli jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish qoidalarini joyida mustaqil boshqarish;
avtomobilni transport oqimida mustaqil boshqarish;
avtomobilni kunning qorong‘i vaqtida va yetarlicha ko‘rinmaydigan sharoitlarda boshqarish olish;
avtomobilni tejamli boshqarish qoidalari bilish;
yo‘l-transport hodisasi tushunish;
haydovchining kasbiy ishonchliligi baholay olish;
haydovchi mehnatining psixofiziologik asoslari va haydovchining ahloqiy hulqi qoidalari;
avtotransport xo‘jaliklarida harakat xavfsizligi xizmati ishlarini tashkil qilishni mustaqil o’rganish;
haydovchining ishlash qobiliyatiga algogol va narkotik moddalarining ta’siri hamda oqibatlarini baholashni o’rganish;
odam anatomiyasi va fiziologiyasi asoslarini o’rganish;
hayot uchun xavfli holatlar va jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni mustaqil bajara olish;
yo‘l-transport hodisalarida jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish ketma-ketligi bajarish;
yo‘llarda baxtsiz hodisa tufayli jarohatlanganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish kasbiy faoliyatini mustaqil bajarish.
13.
|
“B” toifadagi avtotransport vositalarining tuzilishi va ularga servis xizmat ko‘rsatish
|
dvigatelning umumiy tuzilishi va ishlashi;
sovitish tizimi;
moylash tizimi;
ta' minlash tizimi;
elektr energiyasining manba va iste' molchilari;
transmissiyaning vazifasi va umumiy tuzilishi;
yurish qismi;
tormoz tizimi;
rul boshqarmasi;
aktiv va passiv xavfsizlik tizimlari;
|
avtotransport vositalariga servis xizmat ko'rsatishning turlari va davriyligi belgilash;
xavfsizlik texnikasi va atrof muhitni muhofaza qilish ishlarini bajarish;
avtotransport vositalarida amalda uchraydigan nosozliklar va ularni bartaraf etish usullari mustaqil bajarish;
“B” toifadagi avtotransport vositalariga servis xizmat ko'rsatish, qismlarga ajratish, ta'mirlash va yig'ish ishlarini bajarish;
sinash ishlarini bajarish.
|
UK-1, UK7, UK-9, KK-1.1, KK-1.2, KK- 1.3, KK-1.4, KK-1.5, KK-2.2, KK-2.3.
|
14.
|
Davlat attestatsiyasi
|
|
|
|
Izoh: * DS-Davlat standartlari , KHUM-kanstruksion hujjatlarni umumiy ma’lumoti
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining o‘quv yuklamasi.
3.51.05.01 - Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining o‘quv muddati 2 yil, o‘quv davri 80 haftani tashkil etadi.
3.51.05.01 - Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining namunaviy va ishchi o‘quv rejasini ishlab chiqishda bloklar, fan (modul)lar nomini saqlagan holda ajratilgan vaqtni quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan chegarada kamaytirish hamda ko‘paytirish imkoniyati beriladi.
Fan bloklariga ajratilgan chegara foizda.
Umumta’lim fanlar 46 foiz
Umumkasbiy va maxsus fanlar (ta’lim muassasasi
ixtiyoridagi soat bilan)
O‘ quv amaliyoti 14-18 foiz
Ishlab chiqarish va diplom oldi amaliyoti 12-16 foiz
Davlat attestatsiyasi 1-3 foiz
Davlat attestatsiyasiga 2 hafta ajratiladi.
O‘quv yilida ta’til vaqtining umumiy hajmi 10-14 hafta etib belgilanadi.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining ta’lim dasturini o‘zlashtirgan bitiruvchilarga qo‘yilgan talablarni baholash.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining malaka talabi MSKOning 3-darajasiga mos kadrlarni tayyorlash huquqi mavjud bo‘lgan ta’lim muassasalarida qo‘llash majburiy hisoblanadi.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbining ta’lim dasturini o‘zlashtirish uchun PTMlari tegishligi bo‘yicha fan xonalari, laboratoriya xonalari va o‘quv amaliyot xonalari hamda poligonlar bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak. Fanlarning amaliy mashg‘ulotlari va o‘quv amaliyotlari ishlab chiqarish korxonalar yoki boshqa ta’lim muassasalarida olib boriladigan PTMlarida amaliyot xonalari va poligonlar talab qilinmaydi.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kasbi bo‘yicha ta’lim dasturini o‘zlashtirgan bitiruvchilarni sifatini baholash quyidagi yo‘nalishlarda amalga oshiriladi:
-fan (modul)ni o‘zlashtirish darajasini baholash;
-kasbni o‘zlashtirish darajasini baholash.
Professional ta’lim o‘quvchilarining bilim saviyasi, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi to‘g‘risidagi nizom talablari asosida fanni o‘zlashtirishi baholanadi.
Professional ta’limi muassasalarida yakuniy davlat attestatsiyasini o‘tkazish tartibi to‘g‘risida Nizom talablari asosida kasbni o‘zlashtirish darajasi baholanadi va quyidagi kasbiy kompetensiyalarini baholash indikatorlaridan foydalanadi.
Avtomobillarni ta’mirlash chilangari kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
Kodi
|
Kasbiy kompetensiyalari
|
Baholash indikatori
|
KK-1.1
|
Avtomobil dvigateli, transmissiya, yurish qismlari va boshqarish mexanizmlarini tashxislash.
|
Avtomobilni dvigatel, transmissiya, yurish qismlari va boshqarish mexanizmlarini tashxislash usullari;
Avtomobilni dvigatel, transmissiya, yurish qismlari va boshqarish mexanizmlarini bo’laklarga ajratish ketma-ketligini bajarish;
Tashxislash asbob, uskuna va moslamalardan to‘g‘ri foydalanish.
|
KK-1.2
|
Avtomobil va dvigatellarga servis xizmat ko‘rsatish hamda ta’mirlash ishlarini bajarish.
|
Servis xizmat ko‘rsatish hamda ta’mirlash usullari;
Servis xizmat ko‘rsatish turlari va ularni o‘tkazish muddatlari.
Mayda ta’mirlash ishlarini to‘g‘ri bajarish
|
KK-1.3
|
Avtomobil uzel va agregatlarini yechish, yig‘ish hamda nosozliklarini bartaraf etish
|
Avtomobil uzel va agregatlarini yechish, yig‘ish hamda joriy ta’mirlash ketma- ketligiga amal qilishi;
Jixoz, asbob uskunalarni tanlash va ulardan to‘g‘ri foydalanishi
|
KK-1.4
|
Servis xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash xisobot hujjatlarini rasmiylashtirish
|
Servis xizmat ko‘rsatish xisobot hujjatlarini rasmiylashtirish turlari
kitobini va ta’mirlash bo‘yicha defekt varaqalarini to‘g‘ri to‘ldirish.
|
KK-1.5
|
Ish jarayonida mehnatni muhofaza qilish va havfsizlikni ta’minlash.
|
- Ish jarayonida mehnatni muhofaza qilish havfsizlikni ta’minlash usullari;
|
“В” yoki “ВС” toifali haydovchi kvalifikatsiyasi bo‘yicha:
Kodi
|
Kasbiy kompetensiyalari
|
Baholash indikatori
|
KK-2.1
|
“B” toifadagi avtomobillarni boshqarish
|
Avtomobilni boshqarishga tayyorlash;
Kundalik ko‘rikdan o‘tkazish ishlarini to‘g‘ri bajarish;
Vaziyat (yo‘l sharoiti, ob-havo, tig‘iz payt)ni to‘g‘ri baholash;
Avtomobilni yo‘riqnoma asosida qoidalarga to‘liq amal qilgan holda boshqarish.
|
KK-2.2
|
Xarakat yo‘nalishida avtomobillarga servis xizmat ko‘rsatish
|
Nosozliklarni aniqlash va diagnostika qilish;
Servis xizmat ko‘rsatish hamda ta’mirlashga tayyorlash;
Servis xizmat ko‘rsatish hamda ta’mirlash jarayonlarini to‘g‘ri bajarish.
|
KK-2.3
|
Avtomobillarni ekspluatatsiya qilishda mayda nosozliklarni bartaraf etish
|
- Avtomobillarni ekspluatatsiya qilishda mayda nosozliklarni bartaraf etish ishlarini bajarish.
|
KK-2.4
|
Yo‘l harakati qoidalari va xarakat xavfsizligiga rioya qilish
|
Yo‘l harakati qoidalari va xarakat xavfsizligi bo‘yicha qonun hujjatlarini bilish;
Yo‘l chiziqlari va belgilari ko‘rinishi hamda vazifalarini to‘liq bilishi, ishora beruvchining xarakatlarini tushuna olishi;
Yo‘l xarakati qoidalari va xarakat xavfsizligini to‘liq bilishi;
Birinchi tibbiy yordam berish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi
|
KK-2.5
|
Belgilangan shakldagi hujjatlar bilan ishlash
|
Yo‘l varaqalari va yuk xatlarini tayyorlash tartibi;
Yo‘l varaqalari, yuk xatlarini to‘ldirish va ularnning hisobotilarni yuritish.
|
KK-2.6
|
Yo‘l-transport hodisasi sodir bo‘lgan joyda jabrlanganlarga birinchi yordam ko’rsatish
|
- Yo‘l-transport hodisasi sodir bo‘lgan joyda jabrlanganlarga birinchi yordam ko‘rsatish.
|
Tayanch so‘zlar:
Professional ta’lim, kasb, mo’taxassislik, kvalifikatsiya, ta’lim dasturi, ta’lim standarti, malaka talabi, o‘quv reja, kompetensiya, umumiy kompetensiya, kasbiy kompetensiya, bilim, ko‘nikma kasbiy faoliyat obyekti, kasbiy faoliyat turi, kasbiy faoliyat sohasi, o‘quv fani, kasbiy fanlar, umumkasbiy fanlar, maxsus fanlar, amaliyotlar, o‘quv amaliyoti, ishlab chiqarish amaliyoti, diplom oldi amaliyot, mustaqil ta’lim.
Avtomobil, dvigatel, dvigatelni mexanizm tizimilari, generator, startyor, akkumulator batareyasi, uzatmalar qutisi, kardanli uzatma, asosiy uzatma, shassi, yurish qismlari, transmissiya, boshqarish mexanizimlari, detallar, uzellar, chilangarlik, konstruksiyalar, o’lchash asboblar, servis xizmat ko’rsatish, ta’mirlash, metallar, qirqish.
ISHLAB CHIQILDI:
Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instito’ti direktori
Z.Xudayberdiyev
2021 yil « »
M.O‘.
Shayxontoxur tuman kasb-hunar maktabi direktori G.Yusupova
2021 yil « »
M.O‘.
KELISHILDI:
Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Professional ta’limni o’quv-metodik muvofiqlashtirish bosh boshqarmasi boshlig’i
O‘.Alijonov
2021 yil « »
M.O‘.
Ozbekiston Respublikasi Transport Vaziri o‘rinbosari
A.Mo’minov
2021 yil « »
M.O'
Do'stlaringiz bilan baham: |
