Tasdiqlayman” O`quv va tarbiya ishlari bo’yicha director o`rinbosari t f. n. O`. R. Fayziyeva “ ” 2019 yil Kafedra: 1-tibbiy biologik fanlar fan: farmakologiya m- xolinoreseptorlarga ta`sir etuvchi vositalar

glaukoma (prozerin, fizostigmin, fosfakol). Galantamin bu kasalliklarda ishlatilmaydi, chunki mahalliy qitiqlovchi xususiyatiga ega, konyuktivani shishiga olib keladi;

o’tkazilgan polimielitni qoldiq holatlarini va miasteniya bilan kechuvchi boshqa nevrologik xastaliklarda qo’llaniladi. Chunki antixolinesteraz moddalar MNS ni qo’zg’atadi va nerv-mushak sinapslari o’tkazuvchanligini oshiradi. Bunday holatlarda galantamin prozeringa nisbatan faolroqdir;

ichak, peshob pufagi atoniyasida, homiladorlarda bachadon qisqarishini oshirishda;

antidepolyarizasiyalovchi kuraresimon moddalar bilan zaharlanganda yoki ular ta’sirini kamaytirishda (edrofoniy).

Bu holatlarning ko’pchiligida nisbatan kam zaharli bo’lgan prozerin va galantamin qo’llaniladi. Bunda galantamin prozeringa nisbatan davomliroq ta’sir ko’rsatadi, lekin ta’siri unga nisbatan sekin boshlanadi.

Qishloq xo’jaligida qo’llaniladigan fosfororganir birikmalarning ko’pchiligi asetilxolinesteraza fermentini falajlaydi. Ular bilan zaharlangan jonivorlarda M- va N- xolinoreseptorlar qo’zg’atilgandagi o’zgarishlar yuzaga keladi, uni davolashda M-xolinoblokatorlar, markaziy M- va N- xolinolitiklar va xolinesteraza reaktivatorlari qo’llaniladi (diproksim, paldom, izonitrozin). Oxirgilari fosfororganik birikmalar bilan birikib, ularni xolinesteraza fermentidan ajratib oladi, bunda fermentining fiziologik funksiyasi to’la tiklanadi.

M- va N- xolinoreseptorlarni bloklovchi (qamallovchi) vositalar (siklodol). Bu haqda parkinsonizmga qarshi vositalar bo’limida to’xtalib o’tiladi.

FIZOSTIGMIN – kalabar loviyasi nomli zaharli o’simlik tarkibidagi alkaloid. Afrikada o’sadi. Boshqacha nomi ezerin, chunki mahaliy xalq tilida kalabar loviyasi “ezere” deb ataladi.

PROZERIN – sintetik modda bo’lib fizostigminga nisbatan kam zaharli, MNS ga kam ta’sir etib, skelet mushaklariga kuchli ta’sir ko’rsatadi.

GALANTAMIN – chuchmomadan ajratilgan alkaloid. Bu preparat kuchli antixolinesteraz faollikka ega, kam zaharli.