“Tasdiqlayman ” Buxdu agronomiya va biotexnologiya fakulteti dekani: H. T. Artikova

9- mashg`ulot. Ildizlarning o`sish zonasini aniqlash
Mashg`ulot uchun kerak-yaroqlar: paxta, no`xat, makkajo`xori yoki boshqa o`simliklarning ungan urug`lari, tush, ip yoki ingichka nina, to`g`nagich, nam kamera uchun idish, trubka, qaychi spirt lampa, filtr qog`oz, termostat, mendel zamaskasi, millimetr qog`oz.
Ishning borishi. Ildizning o`sish zonasini aniqlash uchun yuqorida nomlari ko`rsatilgan biror xil o`simlining urug`ini undirib, ildizi 1-1,5 cm uzulikka yetganida uning o`sish zonasini aniqlash mumkin.



Buning uchun ildizning uchidan boshlab tush bilan nina yoki ip yordamida oralig`ini bir millimetrdan qilib bir necha chiziq chiziladi. Ildizga shunday belgilar qo`yilgan urug`dan chiqib kelayotgan o`simlikni barg pallalari orqali ingichka sim o`tkaziladi, simning bir tomoni quyidagi rasmda ko`rsatilgandek probkaga osib qo`yiladi.
Uning normal o`sishini ta`minlash uchun stakan yoki banka olib uning devorlarining ichki tomoniga namlangan filtr qog`oz yopishtiriladi. So`ngra bu idishning uchdan bir qismiga suv solib probka ichiga osilgan unayotgan urug`lar nam kameraga joylashtiriladi. Bu tajribani qorong`i joyda va normal temperaturali(20-25<sup>0</sup> C) termostatda olib boriladi.
Tajriba uchun uch dona ungan urug` olsa bo`ladi. Oradan yigirma to`rt soat o`tgach, ildizlardagi chiziq orqali millimetr qog`oz orqali o`chab olinadi va natijasi yozib boriladi.
Turli mineral elementlarining ildizning o`sishiga ta`siri:
A-azotsiz eritma
B-fosforsiz eritma
C-kaliysiz eritma
D-hamma elementlar solingan eritma


10-mashg`ulot. Nafas olish protsessida sarflangan organik moddalrni hisloblash
Mashg`ulot uchun kerak-yaroqlar: chigit, mosh, loviya, makkajo`xori yoki boshqa o`simlik urug`lari, Petri idishlari, filtr yoki bosma qog`oz, analitik tarozi, quritish shkafi, vazni aniqlangan byukslar, eksikator, scalpel yoki pichoq.
Nafas olish protsessida kislorod o`zlashtirib suv va karbonat angidrid ajralib chiqishidan tashqari, o`simlik to`qimalaridagi organic moddalar ma`lum miqdorda sarflanadi. Buni aniqlash uchun quyidagi ishlar bajariladi:

1. 
   Chigit, mosh va makkajo`xori urug`larida suv va absolyut quruq modda miqdorini aniqlash uchun ularning har qaysisidan 5-10 g dan olib xovonchada yanchiladi. Po`stlaridan tozalangan urug` unini og`irligi ma`lum bo`lgan byukslarga solib, analitik tarozida o`lchanadi. Umumiy og`irlikdan byuks og`irligini chegirib, un vazni aniqlanadi va jadvalning “a” grafasiga yoziladi.
   
2. 
   Un solingan byuks quritgich shkafiga 100-105 ⁰C da 1-2 soat qoldiradi. Byuksni qopqog`ini yopib, quritish shkafidan olinadi va sovitish maqsadida konsentrlangan H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> yoki CaCl<sub>2</sub> Kristallari solingan eksikatorga qo`yiladi.
   
3. 
   Byukslar obdon sovigach, ularning og`irligi o`lchanadi va umumiy og`irlikdan byuks og`irligi chegirib urug`ning absolyut quruq vazni aniqlanadi va jadvalning “b” grafasiga yoziladi.
   
4. 
   Urug`lardagi suv miqdori, protsent hisobiga quyidagi tenglama asosida topiladi va “d” grafasiga yoziladi.