Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

shaxsning dinamik 
funksional buzilishini
ko’rib chiqamiz: 
8-jadval 
1.
Ishonch va ishonchsizlik krizisi 
1 yoshgacha davrdagi vaqt
2.
Uyat va shubhaning aksi avtonomlashishi 
2-3 yoshda
3.
Shaxsning yo’naltirilganligi. 
Shakllanish usuli – tarbiya 
dunyoqarashi,e’tiqodlari,ideallari, 
intilishlari,qiziqishlari,istaklari 
4.
Shaxs tajribasi. Shakllanish usuli-ta’lim 
bilim, malaka, ko’nikma, odatlar
5.
Psixik protsesslarning xususiyatlari. 
Shakllanish formasi – mashqlar 
diqqat,sezgi,idrok,xotira,taffakur, 
xayol,hissiyot,iroda
6.
Biolopsixik xususiyatlar. 
Shakllanish formasi – trenirovka 
oily 
nerv 
faoliyatining 
tipi, 
temperament,layoqatlar,jinsiy farq
Z.Freyd tomonidan ishlab chiqilgan «psixoanaliz» nazariyasini psixodinamik, 
noeksperimental nazariyalarga kiritish mumkin. Bu nazariyada shaxsning butun 
hayoti olinib, shaxs sifatida uni ta’riflash uchun uni ehtiyoj va motivlari ko’rib 
chiqiladi. 
Gumanistik nazariya namoyondalari A.Maslou va K.Rodjerslar shaxs bo’lib 
shakllanayotgan 
insonga 
shaxsni 
mukammalashishining 
asosi 
o’z-o’zi 
aktivlashtirishga intilish asosiy xususiyat deb hisoblaydilar. «Individ» va «shaxs» 
tushunchalari bir-biriga o’xshash bo’lmagani singari, o’z navbatida, shaxs va 
individuallik birlikni tashkil qiladi, lekin ular bir-biriga o’xshash emas. «Shaxs» va 
«individuallik» tushunchalari qanchalik darajada birlikdan iborat bo’lganiga 
qaramay, bir-biriga mos kelmasligining o’zi ham shaxsning tuzilishini kishining 
individual-psixologik xislatlari va fazilatlaridan tarkib topadigan allaqanday shakl 
sifatida tasavvur qilish imkoniyatini bermaydi. «Shaxs» va «individuallik» 
tushunchalari aynan bir-biriga o’xshaydi, deb tan olinadigan va shaxsga tabiatan 
ijtimoiy munosabatlar subyekti sifatida, individning tizimi tarzidagi, ijtimoiy fazilat 
sifatida qaraladigan psixologiya fanining ayrim yo’nalishlarida shaxs bilan 
individuallikning tuzilishi bir-biriga tobora mosligi tan olinadi. Bunday psixologik 
maktablar va yo’nalishlarning vakillari individuallikning tuzilishi aniq ta’riflab 
berilsa bas, bu kishining shaxsini to’lig’icha o’z ichiga oladi va ta’riflab beradi, 

---

52 
degan nuqtai nazarni ilgari suradilar. Haqiqatda esa, agar shaxs hamisha o’zining 
muayyan ijtimoiy muhiti bilan «haqiqiy munosabatlar» subyekt sifatida namoyon 
bo’lishi inobatga olinadigan bo’lsa, shaxsning tuzilishiga muayyan ijtimoiy guruhlar, 
jamoalar faoliyati va munosabatida tarkib topadigan ana shu «haqiqiy munosabatlar» 
va 
aloqalar 
muqarrar 
tarzda 
kiritilishi 
shart. 
Jumladan, 
psixologiyada 
individuallikning ko’pgina xislatlari - moslashuvchanlik, tajovuzkorlik, moyillik 
darajasi, tashvishlanish va shular kabilar aniqlangan. Bular jamlanib individning 
o’ziga xosligini ko’rsatadi.
Amerika psixologlarining ta’kidlashlaricha, odamlarning ongli ravishda
xulosa chiqaradigan vaqtida xulosa miyaning harakatlanish uchun tayyorgarlik
ko‘rish vaqtidan keyinroq sodir bo‘ladi, ya’ni miya xulosa chiqarish vaqtidan
oldin unga tayyorlanar ekan. Ba’zi tadqiqotchilar odamning xulosa chiqarish
jarayonining spektitsizmga (har narsaga shubha bilan qarashga) yoyishadi.
Ko‘pincha qaror qabul qilish bosqichma-bosqich amalga oshadi, degan fikr
ilgari suriladi. Xulosa chiqarishning yana bir faraz funksiyasi ongning keyin
sodir bo‘ladigan ish –harakatga ayni bir vaziyat paydo bo‘lganda ishga tushishi 
haqida fikrlar berilgan
.
33