Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Bundan tashqari David G. Mayers bo’yich xarakter tiplarini 
quyidagilarga ham bo’lib o’rganish mumkin: 
Boshqaruvchi tip. Bu tip insonlar o‘ziga ishongan va g‘ayratli, 
ahamiyatsiz sotsial manfaatlarga, agar bular mavjud bo‘lmasa. Ular faol, ammo 
sotsial rejada emas, ularga boshqalarning baxt-saodati ahamiyatsiz, ular tashqi 
olam ustidan hukmronlik qilish xos. Asosiy haѐtiy muammolarini ular 
dushmanlik, antisotsial hal etadilar (jinoyatchilar, narkomanlar, qonunbuzarlar). 

---

309 
Oluvchi tip:
tashqi olamga tekinxo‘rlik va o‘zining ehtiѐjlarining ko‘p 
qismini boshqalar hisobiga qondirishga intiluvchi odamlar. Ularda sotsial 
manfaatlar yo‘q, ular boshqalardan ko‘proq narsa olishga intiladilar. Ularning 
faolligi yuqori emas, ularning boshqalarga azob- uqubat keltirish ehtimli 
kamroq. 
Qochuvchi tip:
bu insonlarning sotsial qiziqishlari ,, shaxsiy 
muammolarni hal etishdagi majburiy faolligi past, ular muvaffaqiyatsizlikdan 
qo‘rqadilar va haѐtiy muammolarini echishdan qochadilar. Ular qiyinchilik ѐki 
omadsizlik tug‘diradigan barchasidan qochadilar. 
Sotsial tip:
 Bu etuk talabga javob beradigan, sotsial manfaatlar bog‘lab 
turadi va yuqori faollikka ega. Bu inson boshqa insonlarga g‘amxo‘rlik 
ko‘rsatuvchi, ular bilan munosabatga qiziquvchi, insonlarning asosiy haѐtiy 
muammolarini hal etuvchi muammolarni-ish, sevgi, do‘stlik-hamkorlikni, shaxsiy 
mardlikni, mas’uliyatni talab etishini biladi va boshqa insonlarning rohat-
farog‘atida o‘zining hissasi qo‘shishga tayѐr.
207
 
Xarakter - shaxsning bir tomoni, lekin bu shaxs degani emas.
Ekstremal 
vaziyatda yoki shunchaki tanlash vaziyatida qoldirilgan kishi holatlardan 
ustun bo`lishga, shu jumladan, o`z xarakteridan ham yuqori ko`tarilishga qodirdir. 
Kishining istalgan, shu jumladan, ichki, psixologik holatlarga qarshilik qilish 
qobiliyati uning o`zini o`zgartiradigan qudratli kuchi borligini, uni shaxs sifatida 
rivojlantirish negizini namoyish qiladi. Shuning uchun kishini xatti-harakatlarini 
tushuntirishga, uning xulq-atvorini oldindan aytib berishga har qancha urinishlar 
prinsip jihatidan o`zil-kesil bo`lishi mumkin emas, chunki shaxs bunday 
tushuntirishlarni qadrsizlantirishi, ularga qarshi harakat qilishi va boshqacha bo`lib 
qolishi mumkin, ya’ni faqat tashqi va ichki holatlarga muvofiqligi foydasigagina 
emas, balki o`zi ijtimoiy va umuminsoniy jihatdan qo`llanilishi foydasiga tanlash 
o`tkaziladi. Shaxs bunga qay darajada qodirligiga qarab, unda konkret-
xarakterologik emas, balki ijtimoiy va umuminsoniy qadriyatlari yo`zaga keladi.