Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

tafakkurning
kengligi
o’zining mazmundorligi, chuqurligi kabi 
sifatlari bilan muntazam aloqada bo’ladi. Insondagi narsa va hodisalarning eng 
muhim belgi va xususiyatlarini o’zida mujassamlashtirgan, o’tmish yuzasidan, 
hozirgi davr haqida, shuningdek, kelajak to’g’risidagi mulohazalar, muammolar va 
tushunchalarni qamrab olgan tafakkur keng tafakkur deyiladi; 
tafakkurning
mustaqilligi
deganda, kishining shaxsiy tashabbusi bilan 
o’z oldiga konkret maqsad, yangi vazifalar qo’ya bilishi, ular yuzasidan amaliy va 
ilmiy xarakterdagi faraz (gipoteza) qilishi, natijani ko’z oldiga keltira olishi, 
qo’yilgan vazifani hech kimning ko’magisiz, ko’rsatmasisiz, o’zining aqliy izlanishi 
tufayli turli yo’l, usul va vositalar topib, mustaqil ravishda xal qilishdan iborat aqliy 
qobiliyatni tushunish kerak. 
129-rasm 
Tafakkurning mustaqilligi
 
aqlning 
sertashabbusligi, pishiqligi va tanqidiyligida
 
namoyon bo’ladi. 
Aqlning
 
sertashabbusligi deganda, insonning o’z oldida yangi muammo, aniq 
maqsad va konkret vazifalar qo’yishini, ana shularning barchasini amalga oshirishda, 
nihoyasiga etkazishda, echimni qidirishda usul va vositalarni shaxsan o’zi izlashi, 
aqliy zo’r berib intilishi, ularga taalluqli qo’shimcha belgi va alomatlarni kiritishdan 
iborat bosqichlarning namoyon bo’lishini nazarda tutamiz.
Aqlning
 
pishiqligi
 
vazifalarni tez echishda, echish paytida yangi usul va 
vositalarni tez izlab topishda, ularni saralashda, ana shu usullar va vositalarni o’z 
o’rnida aniq qo’llashda, eski yo’l hamda usullardan forig’ bo’lishda va boshqa 
jarayonlarda ifodalanadi. 
 
 
 
 
176
David G. Mayers Psychology,© 2010 by Worth Publishers 455-b 

---

273 
130-rasm