Tasdiqlandi” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor D. Q. Durdiyev

Laboratoriya mashg‘uloti 3. Asosiy mantiqiy elementlar va ularning turlari.
Ishdan maqsad: Zamonaviy kompyuterlarning arxitekturasi bilan tanishishtirish. Kiritish va chiqarish qurilmalari bilan ishlashni o'rganish.
Kerakli texnik va dasturiy vositalar: Shaxsiy kompyuter, operatsion tizim, printr, skaner.
Masalaning qo‘yilishi: Talaba kiritish va chiqarish qurilmalari bilan ishlash ko'nikmasiga ega bo'lishi kerak.
Dastlab hisoblash uchun yaratilgan kompyuterlarning imkoniyatlari hozirgi kunda “behisob” desak adashmaymiz. Bu kompyuterlar mashhur International Business Mashines Corporation korxonasining ma’sulidir.
IBM PC kompyuterlarining AT 386, 486SX, 486DX, 586 hamda Pentium turlari keng tarqalgan.

2. - rasm. Pentium IV rusumli shaxsiy kompyuter
Ushbu paragrifda SHKning asosiy qurilmalari: protsessor, monitor, klaviatura va sichqoncha tavsifi batafsil yoritilgan. Yordamchi qurilmalar vazifasi va imkoniyatlari ham qayd qilingan.
SHaxsiy kompyuter quyidagi asosiy qurilmalardan tashkil topadi: Protsessor, monitor, klaviatura va sichqoncha.
Protsessor (mother board) - qurilmalarini va hisoblashlarni boshqaruvchi, asosiy qurilma bo‘lib, unga mikroprosessor, tezkor va kesh xotira, mikrosxemalari, kontroller va turli adabter, elektrosxemalar o‘rnatiladi.

Protsessor asosan quyidagi qurilmalardan tashkil topadi.

Mikroprosessor - kompyuterni boshqarish va barcha hisob ishlari, buyruqlarni bajarilishini ta’minlaydi. Mikroprosessor turli amallarni tez bajarish qobiliyatiga ega. Uning tezligi sekundiga 100 million amalga va undan ortiq bo‘lishi mumkin.
Uning tezligi Megagerslarda hisoblanadi va protsessor nomidan keyin yoziladi. Masalan, Pentium 700.
Tezkor xotira - protsessor uchun zarur bo‘lgan dasturlar va ma’lumotlarni saqlaydi. Kompyuter o‘chirilishi bilan tezkor xotiradagi ma’lumotlar o‘chiriladi.
Qattiq disk (doimiy xotira - Hard Disk Drive) - dastur va ma’lumotlarni doimo saqlaydi.. U ba’zan "vinchester" deb nomlanadi. Vinchester nomi birinchi qattiq disk nomidan kelib chiqqan (1973 yilda IBM firmasi tomonidan yaratilgan qattiq disk nomi "30/30" bo‘lgan va bu mashhur Winchester miltig‘ining kalibrga o‘xshar edi). Ular hajm va ishlash tezligi bilan farqlanadi. Qattiq diskdagi dastur va ma’lumotlar esa o‘chirilmaydi.
Kesh xotira - kompyuter tomonidan dasturlar ishlash jarayonida ko‘p ishlatilgan ma’lumotlarni saqlash uchun foydalaniladi. Bu xotira tezkor va doimiy xotira o‘rtasida joylashadi.