Bitiruv malakaviy ishining tarkibiy tuzilishi. Tayyorlangan bitiruv malakaviy ishi kirish, uch bob, beshta paragraf, har bir bob bo’yicha xulosa va ishning yakunida umumiy xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat.
I BOB. JISMONIY ShAXSLARDAN OLINADIGAN SOLIQLARNING NAZARIY-HUQUQIY ASOSLARI
Jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlarning mohiyati va nazariy
asoslari
Soliqlar to’g’risidagi qarashlar tarixan ob’ektiv va sub’ektiv omillarning ta’sirida shakllangan. Soliqlarga berilgan ta’riflarni taxlil qilish avvalambor ularning iqtisodiy-ijtimoiy mohiyatini asoslash, soliqlarning iqtisodiy rolini va soliq qonunchiligiga asos bo’lgan soliq tamoyillarini belgilash hamda soliq tizimida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining tutgan o’rnini aniqlash uchun zarurdir. Chunki, soliqlar davlat paydo bo’lishi bilan jamiyatdagi iqtisodiy munosabatlarning zaruriy talablaridan biri bo’lib hisoblangan.
Soliq tizimining, klassik tamoyillari deyarli barcha mamlakatlar soliq tizimiga asos bo’lib kelmokda. Bular adolatlilik, aniqlilik, qulaylilik va tejamkorlilik tamoyillaridir.
Klassik iqtisodchi olimlardan A.Smit soliqlarni joriy qilishda va stavkalarni belgilashda ehtiyot bo’lishni takidlaydi va asarida buning aniq ma’naviy, ijtimoiy va iqtisodiy sabablarni keltiradi. Takidlab o’tilgan koidalarga rioya qilish, uning fikricha, joriy etilayotgan soliqning soliq to’lovchilar uchun og’ir bo’lmasligiga olib keladi.
A.Smit maktabining eng oxirgi namoyandalaridan biri J.Mill "Siyosiy iqtisod asoslari, ularning jamiyat falsafasiga qisman tatbiqi" nomli asarida, o’zidan oldingi maktabdoshlari (A.Smit, R.Maltus va D.Rikardo)ning fikrlarini yangi xulosalar bilan to’ldirdi. J.Mill A.Smitning soliqqa tortishga oid bo’lgan g’oyalarini rivojlantirib, -soliqlarning tenglik tamoyiliga doir qoidasini ilgari surdi. Mazkur qoida soliq to’lovlari natijasida soliq to’lovchilarga yuklanadigan soliq yuki bir xil bo’lishi kerakligini ilgari suradi. U bevosita va bilvosita soliqlarni tahlil qilib, barcha bilvosita soliqlar bevosita soliqlarga nisbatan biroz
ustunlikka ega, chunki bilvosita solikdarni undirish vaqti va usuli birmuncha kulaydir, degan xulosaga keladi. Soliqlarni adolatlilik nuqtai-nazaridan ko’rib chiqib, ularni adolatsiz bo’lmagan deb hisoblaydi.
Soliq munosabatlari qanchalik rivojlanganligidan qat’iy nazar soliq tizimi o’zining asosiy vazifasi - fiskal, qayta taqsimlash va rag’batlantirish vazifasining bajarilishini ta’minlashi lozim. Eng muhimi, mavjud soliqqa tortish tizimi strategik maqsadlarga ham, ayni paytda, iqtisodiy islohatlarning qisqa, o’rta va uzoq muddatli maqsadlariga ham mos kelishi va shunga xizmat qilishi kerak.
Soliq tizimini yanada rivojlantirishdan asosiy maqsad, davlatning iqtisodiy siyosatini, aholini ijtimoiy himoyalashni, tadbirkorlikni rivojlantirishni, davlatning mudofaa qudratini oshirishni, ijtimoiy-madaniy tadbirlarni amalga oshirishni, mustaqil davlat sifatida xalqaro faoliyatni amalga oshirish uchun va davlat ahamiyatiga molik boshqa vazifalarni bajarishni ko’zda tutuvchi moliyaviy manbalarni etarli darajada to’plashni nazarda tutadi.
Soliqlarning ob’ektiv zarurligi davlat bajaradigan bir qator funktsiyalarni moliyaviy mablag’ bilan ta’minlashdan kelib chiqadi. Masalan bunday vazifalarga quyidagilarni keltirish mumkin:
aholini kam ta’minlangan tabaqalarini ijtimoiy himoya qilish;
mamlakat mudofaasini ta’minlash;
mamlakt fuqarolarining tinch mehnat qilish va erkin yashashini muhofazasini ta’minlash;
mamlakat ichida uzluksiz ijtimoiy, madaniy tadbirlarni (maorif, sog’liqni saqlash, madaniyat, ijtimoiy ta’minot va boshqalar) amalga oshirish;
xorijiy davlatlar bilan iqtisodiy, madaniy, siyosiy aloqalar o’rnatish;
bozor infratuzilmasini yaratish va hokazo.
O’zbekiston Respublikasi hududida umumdavlat soliqlari va boshqa majburiy to’lovlar hamda mahalliy soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar amal qiladi(1-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |