Тартибга солинадиган иктисодиёт зарурми ёки эркин бозорми

11.1.Germaniyadagi soliq islohotlari yo’nalishlari.

Soliq tizimlarini takomillashtirish har qanday rivojlangan mamlakatlarning birinchi darajadagi ahamiyatga ega bo’lgan vazifalari sifatida oldinga suriladi. Germaniya ham bundan istisno emas. 1998 yilda o’tkazilgan saylovlar natijasida Germaniya hukumatining almashinuvidan so’ng, allaqachon aytilgan «Korxonalar va tadbirkorlar faoliyatini soliqqa tortish islohoti» boshlandi. Ushbu islohotni o’tkazish bo’yicha tayanch nuqta va ayni vaqtda tashabbus negizi – kuchayib borayotgan nemis soliq huquqi ahvolining tanqidi bo’ldi. Bu tanqidga, birinchi navbatda, soliq stavkalarining xalqaro miqyosga nisbatan juda ham yuqoriligi, tadbirkorlik faoliyatining har xil tashkiliy-huquqiy shaklini soliqqa tortishning turli-tumanligi hamda soliq tartibotidagi o’zgartirishlarni amalga oshirish zaruriyati: alohida me’yor va aloqalarning murakkabligi sabab bo‘ldi va soliq huquqi tartibsiz ravishda va soliqni rejalashtirishga qiyinchilik bilan bo’ysunadigan ahvolda qabul qilinadigan bo’ldi¹⁸.
1998 yilning kuzidagi nemis hukumatining almashinuviga qadar ham siyosatda, ham iqtisodiyotda Germaniya boshqa mamlakatlarga nisbatan katta soliq yuki; jismoniy shaxslar uchun maksimal soliq stavkalari; korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi uchun soliq stavkalari bilan ajralib turardi.
1-jadval
Rivojlangan mamlakatlardagi korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi bo’yicha soliq stavkalari
(foizda)

	Markaziy federal darajada	Federatsiya sub’yektlari darajasida (mahalliy darajada)	Jami
1. Irlandiya	20	-	20
2. Shvetsiya	28	-	28
3. Norvegiya	28	-	28
4. Finlyandiya	29	-	29
5. Daniya	30	-	30
6. Buyuk Britaniya	30	-	30
7. Avstriya	34	-	34
8. Gretsiya	35	-	35
9. Niderlandiya	35	-	35
10. Ispaniya	35	-	35
11. Portugaliya	32	3,2	35,2
12. Italiya	36	-	36
13. Fransiya	36,43	-	36,43
14. Germaniya (2001)	26,38	16,67	38,65
15. Belgiya	40,17	-	40,17
16. AQSh	35	9	40,8
17. Yaponiya	30	15,81	42,93
18. Germaniya (2002)	42,20	16,67	58,57

Tegishli soliq stavkalarini u yoki bu mamlakatdagi iqtisodiy ahvolni baholashning yagona ko’rsatkichi sifatida qabul qilib bulmasa-da, ularning darajasi imkoniyatli sarmoyachilar xulq-atvoriga ta`sir ko’rsatadi. Murakkab va tartibga solinmagan soliq tizimi bilan o’zaro ta’sirda bo’lgan yuqori soliq stavkalari, nafaqat nemis sarmoyachilarini, balki chet el sarmoyachilarining ham qiziqishini pasaytiradi¹⁹.
Ko’p miqdordagi maxsus va alohida qabul qilingan qonunlar doirasidagi tartib- qoidalar, ko’p tarmoqli va murakkab nemis soliq huquqi chet el sarmoyachilari uchun kutilayotgan soliq yukining tez va ayniqsa aniq hisob-kitobini (chetdan mutaxassislarning yordamisiz) o’tkazishda qiyinchilik tug’diradi, hattoki, bu ishni amalga oshirish mumkin bo’lmay qoladi.