Тартибга солинадиган иктисодиёт зарурми ёки эркин бозорми

17.3. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining o’ziga xos xususiyatlari.

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i to’lovchilari Belorusiyada va undan tashqaridagi manbalaridan olingan daromadlar bo’yicha–soliq rezidentlari va Belorusiyadagi manbaalaridan olingan soliq rezidentlari bo’lmagan shaxslar hisoblanadilar. Soliqqa tortish ob’ekti bo’lib, jismoniy shaxslarning pul va natura shaklidagi jami daromadi hisoblanadi. Soliqqa tortilmaydigan daromadlar ro’yxati, va soliq chegirmalari qonunchilikda ko’zda tutilgan. Soliq chegirmalari quyidagi miqdorlarda ko’zda tutilgan:

1. 
   ish haqining eng kam miqdori;
   
2. 
   bir eng kam ish haqi miqdorida ishchining o’ziga;
   
3. 
   ish haqining eng kam miqdorining 2 barobarida har bir bola va boqimondaga;
   
4. 
   ish haqining eng kam miqdorining 10 barobarida jismoniy shaxslarning alohida toifalari uchun.
   

Soliq bo’yicha progressiv soliq stavkasi ko’zda tutilgan, u daromadlarning 5ta aylanmasiga va ularga mos stavkalarga (9,15,20,25,30%) ega. 15 foiz miqdordagi soliq stavkasi quyidagi daromad turlari uchun o’rnatilgan: aksiyalar bo’yicha dividendlar, yuridik shaxslarni tugatish va qayta tashkil qilish natijasidagi korxona faoliyatiga o’z hissasi bilan qatnashishidan olgan daromad. Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo’lmagan shaxslar soliq imtiyozi va soliq chegirmalarisiz, 20 foiz stavka bo’yicha soliqqa tortiladi.
Alohida faoliyat turi daromadlaridan olinadigan soliq, ya’ni banklar daromadidan, sug’urta va qayta sug’urta qiluvchi tashkilotlar va boshqa moliya-kredit tashkilotlaridan 30 foiz stavka bo’yicha soliq undiriladi; boshqa yuridik shaxslarning qimmatli qog’ozlar operatsiyasidan olgan daromadlaridan olinadigan soliq stavkasi-40 foiz.
Respublikada alohida toifadagi soliq to’lovchilar uchun maxsus soliq tartiblari ko’zda tutilgan. Soddalashtirilgan soliqqa tortish tizimini qo’llaydigan tashkilotlar va yakka tadbirkorlar, yalpi tushumdan 10 foiz miqdorida soliq to’laydilar. Qishloq xo’jalik mahsulotlarini etishturuvchilar yalpi tushumdan 5 foiz miqdoridagi yagona soliq to’loviga o’tish huquqiga egalar.
Mamlakat qonunchiligi tomonidan ko’plab mahalliy soliqlar o’rnatilgan:
-alohida ruxsatnomalar uchun yig’im: avtotransportlar vositalarining to’xtash joylaridan olinadigan yig’im; baliqchilik va ovchilik yig’imlari, mahalliy ramzlardan foydalanish huquqi uchun yig’im, savdo-sotiq bilan shug’ullanish huquqi yig’imi, it egalaridan yig’iladigan yig’im, auksionlar o’tkazish huquqi uchun yig’im, kurort yig’imi, kurort joylarida qurilish qilish uchun yig’im;
-reklama solig’i;
-maqsadli yig’imlar: transprot yig’imi, shahar (tuman) infratuzilmasini taminlash va rivojlantirish yig’imlari;
-yovvoyi o’simliklardan, qo’ziqorinlar shifobaxsh o’simliklarni tayyorlash uchun yig’im;
-chakana savdo tarmog’ida tovarlarni sotishdan olinadigan soliq;
-mehmonxonalar, restoranlar, barlar, qahvaxonalar, xizmatlari uchun yig’im.