Tarmorlarni rejalashtirish 12 bob indd

Serverning vazifasi. 
Server komp’yuteriga operatsion ti-
zimini o‘rnatish jarayoni keyinchalik u nima uchun ishlati-
lishiga bog‘liq emas. Masalan, server operatsion tizimi tarmoq-
qa tegishli bo‘lmagan istalgan komp’yuterga ham o‘rnatish 
mumkin. 
Operatsion tizim to‘liq o‘rnatilgandan so‘ng, server vazi-
fasi va nimaga mo‘ljallanganligi aniqlanadi. Bu narsa asosan 
server ko‘rsatkichiga bog‘liq, qanchalik server kuchli bo‘lsa, 
shunchalik uning vazifalari ham ko‘payaveradi.
– 209 –
Istalgan operatsion tizim ham serverga ko‘pgina turli vazi-
falarini belgilash imkoniyatini beradi, bu imkoniyatlar mahalliy 
tarmoqni ma’muriy boshqarish imkoniyatlarini kengaytirib be-
radi. Windows Server 2008 R2 operatsion tizimi serverga qu-
yidagi vazifalarni yuklay oladi:
DHCP-server. IP-manzillashni dinamik tizimini o‘r-
●
natish, shuningdek, IP-manzillarni berish qoidalari, 
ro‘yxati va diapazonini aniqlab beruvchi mexanizm hi-
soblanadi;
DNS-server. Ushbu mexanizm TCP/IP-tarmog‘i yor-
●
damida DNS-nomlarining ruxsati ta’minlanadi;
Hyper-V. Bu vazifa virtual mashinalar bilan ishlashni 
●
tashkil etish uchun protsessorning butun kuchini ish-
latishni ta’minlaydi, masalan, serverda bir nechta ope-
ratsion tizimini o‘rnatadi;
Veb-server (IIS). Veb-dasturlarni uzatish va ularga 
●
to‘liq murojaat etishni ta’minlovchi tizimi ishlash me-
xanizmi hisoblanadi;
Domen xizmati Active Directory (AD DS). Bu eng 
●
asosiy mexanizmlardan biri bo‘lib, tarmoq foydalanuv-
chilarining qayd yozuvlari haqidagi ma’lumotlarni 
yaratish va saqlash, hamda foydalanuvchilarga o‘z 
haq-huquqlari asosida tarmoq resurslariga murojaatni 
ta’minlovchi mexanizmdir;
Server dasturlari. “Mijoz-server” arxitekturasiga asos-
●
langan barcha biznes-dasturlarini uzatish va boshqa-
rishni ta’minlaydi;
Active Directory xizmatlari katologga murojaatni 
●
oson lashtirish (AD LDS). Active Directory xizmatiga 
bog‘liq bo‘lmagan va kataloglar xizmatidan foydalanuv-
chi ma’lumotlar ombori;
UDDI xizmatlari. Bu mexanizm foydalanilayotgan veb-
●
servis va veb-xizmatlar haqidagi to‘liq ma’lumotlar, ularni 
aniqlash, integratsiyalash kabi vazifalarni bajarishga asos-
langan intratarmoq bilan ishlash uchun mo‘ljallagan;

---

– 210 –
Nashr xizmati. Tarmoq nashrini nazorat qilish va 
●
boshqarish tizimi bo‘lib, u tarmoq printerlari va server 
nashrlarini markazlashgan holda protsessor nashrida 
nazorat qilish uchun ishlatiladi;
Tarmoq va murojaat etish siyosati xizmati. Tarmoq 
●
faoliyati va xavfsiziligini saqlovchi mexanizm bo‘lib, 
tarmoqda guruh bo‘lib ishlash siyosati, marshrutizatsiya 
va masofadan murojaat va shu kabi muhim axborotlar 
ishlovchi tizim hisoblanadi;
Windows ni tarqatish xizmati. Masofadan turib Win-
●
dows operatsion tizimini tarqatish va o‘rnatishda 
qo‘llaniladi. Shu bilan birgalikda avtomatik o‘rnatish 
ssenariysidan bir xil apparatli konfiguratsiyaga ega 
bo‘lgan komp’yuterlarda ham foydalansa bo‘ladi;
Active Directory (AD CS) sertifikatlash xizmati. Das-
●
turlarni sertifikatsiyalashning kuchli mexanizmi ulardan 
foydalinishning ishonchliligi va xavfsizligini oshiradi;
Terminallar xizmatlari. Juda foydali va tez-tez foydala-
●
niluvchi vazifa, foydalanuvchilar ular orqali uzoq ma-
sofadagi ishchi stoli ya’ni bir xil funksiyani bajaruvchi 
serverlarning ma’lumotlar bazasi va hisob-kitoblarning 
kuchli tizimidan foydalanish imkoniga ega bo‘lishadi;
Active Directory (AD RMS) huquqlarni boshqa-
●
rish xizmati. Litsenziyalarni boshqarish tizimi, ko‘zda 
tutilmagan bog‘lanishlardan himoya qilish: ro‘yxatdan 
o‘tilgach himoya qilingan ma’lumotlardan foydalanish 
imkoniyatiga ega bo‘lish;
Active Directory (AD FS) federatsiyasi xizmatlari. Ti-
●
zimga kirishning yagona usuli, turli dasturiy vositalar-
dan foydalanish vaqtida foydalanuvchining haqiqiyligini 
nazorat qilish imkonini beradi;
Faylli xizmatlar. Umumiy fayl resurslarini saqlash va 
●
ruxsat berish tizimi, ma’lumot almashish, ularni qidi-
rish va paketlarni boshqarish va h.z;
Faks-server. Ushbu mexanizm faks ma’lumotlarini 
●
– 211 –
qabul qilish va jo‘natish xizmatlarini tashkil qilish, shu 
bilan birgalikda tarmoqdagi faks qurilmalarini boshqa-
rish. Bundan tashqari fakslangan ma’lumotlarni arxiv-
lash, faksdan foydalanilgan ma’lumotlar jurnalini ham-
da kiruvchi ma’lumotlarni yo‘naltiruvchi tizim.