Tarmoq texnologiyalari

ACL (Access Control List) —ruxsat berishlar ro`yxati bo`lib, bu orqali tarmoq paketlariga ruxsat berish yoki ularni ta’qiqlash mumkin. Odatda ACL IP-paketlarga ruxsat beradi yoki taqiqlaydi, lekin bundan tashqari u IP-paket tarkibini tekshirishi, paket turini aniqlashi va TCP va UDP portlarni tekshirishi mumkin. ACL turli tarmoq protokollari uchun ham mavjud (IP, IPX, AppleTalkva boshqalar). Ruxsat berishlar ro`yxati xizmati asosan tarmoq qurilmalari (marshrutizator, kommutator, tarmoqlararo ekran)da mavjud bo`lib, ichki tarmoq va internet o`rtasidagi keraksiz bo`lgan trafikni filtrlashda ishlatiladi. ACLda trafikni klassifikatsiyalash funktsiyasi uni tekshirish va qayerda qo`llanilishiga qarab aniqlanadi.
ACL turli holatlarda qo`llanilishi mumkin, masalan:

• 
  Interfeysda: paketlarni filtrlash
  
• 
  Telnet tarmog`ida: marshrutizatorga ruxsat berishni chelkash
  
• 
  VPN: trafikni qaysi qismini shifrlash lozim
  
• 
  QoS: trafik muhimlilik darajasini aniqlash
  
• 
  NAT: qaysi adreslarni translyattsiyalash lozim
  

ACL xizmati o`zida permit (ruxsat berish) yoki deny(taqiqlash)dan iborat matnlardan iborat qoidalar to`plamini qamrab oladi va shu qoidalar asosida tarmoqda paketlarni qayta ishlanish jarayonini tartibga solib turadi.
ACL xizmatining ikki xil toifasi mavjud:

• 
  Standart (Standard): faqatgina manbaning manzilini tekshira oladi
  
• 
  Kengaytirilgan (Extended): nafaqat manbaning balki qabul qiluvchining manzilini, balki IP holatida foydalanuvchilarning TCP/UDP portlarini xam tekshira oladi
  

Ruxsat berishlar ro`yxati qoidalari raqamlar yoki simvolli nomlar orqali ifodalanadi. Bundan tashqari ACLdan turli xil tarmoq protokollari bilan ishlash jarayonida xam foydalaniladi. O`z navbatida biz IP prokoli bilan ishlaymiz. Raqamlangan ruxsat berishlar ro`yxati quyidagicha ifodalanadi:

•