Tarmoq texnologiyalari

6. Web–sayt navigasion modelini loyihalash

Web–sayt navigasion modeli foydalanuvchilar maqsadli guruhi xoxishlarini inobatga olgan holda informasion iyerarxik struktura asosida quriladi va Web–saytning barcha zarur sahifalari ta’riflarini va navigasiya elementlarni o’z ichiga oladi.

Birinchi navbatda, saytning bosh menyusi va servislar menyusini aniqlash zarur. Web–sayt bosh menyusiga bosh sahifa (main page, homepage)dagi giperbog’lanish (ssыlka) va saytning asosiy informasion bo’limlari kiradi. Ya’ni, Web–saytning informasion to’ldiruvchilariga tegishli bo’limlar. Bunaqa bo’limlar soni uchdan oltigacha bo’lishi kerak, aks holda sayt bo’yicha navigasiyani amalga oshirish qiyinlashadi. Agar informasion bo’limlar soni ko’p bo’lsa, mavzu yoki foydalanuvchilar guruhlari bo’yicha o’xshash bo’limlarni joylashtirish mumkin. Masalan, yangiliklar, press–relizlar va OAV vakillari uchun axborotlarni “Press–Sentr” bo’limiga birlashtirish mumkin. Bosh menyuni tuzishda asosiy e’tiborni turli xil kategoriyadagi foydalanuvchilar uchun qulaylik yaratishga qaratish kerak; har xil murakkablikdagi axborotlarga (boshlovchi va ekspertlar); birinchi marta tashrif buyuruvchilarga va doimiy tashrif buyuruvchilarga.
Servislar menyusiga Web–saytning informasion to’ldiruvchilariga tegishli bo’lmagan bo’limlar kiradi. Lekin ular yordamchi servislar hisoblanadi. Masalan, sayt bo’yicha sayt kartasi, umumiy savollar bo’yicha kontaktli ma’lumotlar; umumiy savollar bo’yicha teskari bog’lanish formasi va b.k. Bunday servislar har bir tashrif buyuruvchi va har bir Web–sayt saxifasida doim saqlanishi kerak.
Bosh menyu va servislar menyusi aniqlab bo’lingach, Web–sayt bo’limlarining ichki strukturasi va navigasiyalarini analiz qilish zarur.
Web–navigasiyaning 4 xili mavjud.
1. Yassi–barcha saxifalar umumiy giperbog’lanishga ega. Bunda bir sahifadan boshqa ixtiyoriy sahifaga o’tish mumkin. Sayt sahifalari yuqori darajali yoki yirik sayt bo’limlari ko’rniishida ishlatiladi.
2. Ketma-ket–har bir sahifa oldingi va keyingi sahifalar uchun giperbog’lanishga ega. Asosan, sahifalar ketma-ket ko’rib chiqish talab etiladigan ko’p sahifali chop etishlarda ishlatiladi.
3. Iyerarxik–barcha ketma-ket keladigan sahifalar faqat bosh sahifa (roditelskiy) bilan giperbog’lanadi, lekin bir − biri bilan kesishmaydi. Murakkab menyularni ko’rishda elektron kataloglar ishlatiladi.
4. Aralash–oldingi uch xil navigasiyaning har xil variantlarida uchraydi.
Navigasiyaning barcha xillaridan foydalangan holda Web–sayt bo’yicha navigasiya uchun qo’shilishning maksimal darajasi 4-5 daraja bo’lgani ma’qul.
Demak, ideal holatda tashrif buyuruvchi saytning har bir sahifasini sichqonchani 3-4 ta chiqillatish mobaynida ko’rish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Sayt bo’limlari strukturasini qurishda yaxshi anglash uchun uning tiniqligiga e’tibor berish kerak.
Web–sayt navigasion modelining birinchi varianti qurilgach, quyida keltirilgan test bo’yicha tekshirib chiqing.
1. Web–sayt yaratish uchun qanday axborotlar mavjud va foydalanuvchilar uchun qanaqasi kerak?
2. Web–sayt tashrif buyuruvchilari bilan teskari bog’lanish qanday uyushtiriladi?
3. Web–sayt davomatini oshirish uchun qanday imkoniyatlar mavjud?
1. Web–saytning alohida bo’limlari qanday tez-tez va qanaqa vositalar bilan yangilanib turadi?
2. Web–sayt foydalanuvchilarning maqsadli (tematik) guruhlari uchun qulay bo’ladimi?
3. Birinchi marta kiruvchilar uchun Web–sayt bo’ladimi? Yigirmanchi marta kiruvchilar uchunchi?
4. Tayyorgarlik darajasi har xil bo’lganlar uchunchi?
5. Turli xil mamlakat, mintaqalardan kelgan kishilar uchun Web–sayt qulaymi?
Birinchi to’rtta savollarga berilgan javoblar Web–saytning oldingi yaratilgan informasion strukturasini korreksiyalash (tuzatish)ga yordam berish mumkin. Keyingi to’rtta savollar esa navigasion strukturalarni tekshirishda yordam beradi.