Tarmoq axborot texnologiyalari Axborot tizimi haqida tushuncha

Xisoblash tarmogining tasnifi Abonent tizimining xududiy joylashuviga kura xisoblash tarmogini uchta asosiy sinfga bulish mumkin:  global tarmoqlar (WAN - Wide Area Network);  mintakaviy tarmoqlar (MAN - Memrorolitan Area Network);  lokal tarmoqlar (WAN - Local Area Network).

Global xisoblash tarmogi turli mamlakatlarda, turli kit’alarda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Abonentlar urtasidagi uzaro aloka telefon tarmogi, radio-aloka va yuldosh orkali aloka tizimi bazasida amalga oshiriladi. Global xisoblash tarmogi barcha insoniyatning axborot resurslarini birlashtirish va ushbu resursga kirishni tashkil etish muammosini xal etadi. Regional (mintakaviy) tarmoklar bir-biridan ma’lum bir masofada joylashgan abonentlarni boglaydi. U aloxida mamlakatning katta shaxridagi, iktisodiy mintakadagi abonentlarni uz ichiga oladi. Mintakaviy xisoblash tarmogining abonentlari orasidagi masofa unlab, yuzlab km ni tashkil kiladi. Lokal xisoblash tarmogi uncha katta bulmagan xududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Xozirda lokal xisoblash tarmogi tarkalgan xududda anik chegara yuk. Odatda bunday tarmok anik bir joyga boglangan. Lokal xisoblash tarmogiga mansub sinfga aloxida korxonalar, firmalar, banklar, ofislar tarmogi kiradi. Bunday tarmok 2-2,5 km xududni kamrab oladi.

Global, mintakaviy (regional), lokal xisoblash tarmoklari kup tarmokli iyerarxiyani tashkil etadi. Ular ulkan axborot tuplamini kayta ishlovchi kuchli iqtisodiy vositani yaratib, cheksiz axborot resursiga kirish imkonini beradi. Lokal xisoblash tarmogi mintakaviy tarmok tarkibiga komponent sifatida kirishi mumkin. Mintakaviy tarmok global tarmokka kirishi va nixoyat, global tarmok murakkab tuzilmani tashkil etishi mumkin. Misol. INTERNET kompyuter tarmogi mashxur global tarmok xisoblanadi. Uning tarkibiga kupgina erkin birlashgan tarmoklar kiradi. INTERNETga kiruvchi xar bir tarmok ichida anik aloka tuzilmasi va ma’lum boshkaruv tarkibi mavjud. INTERNET ichida ma’lum bir foydalanuvchi uchun turli tarmoklar o`rtasidagi birlashish tuzilmasi va usullari xech kanaka axamiyatga ega emas.