Тармоқлар ва секторлар иқтисодиёти (Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти)

“Тармоқлар ва секторлар иқтисодиёти (Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти)”фанидан оралиқ назорат иши
9-вариант
1.Агросаноат мажмуасининг озик-овкат хамда xалк истеъмоли моллари мажмуаларини шакллантиришдаги ахамиятини тушунтириб беринг.
2. Аграр-иктисодий ислохотлар кандай йўналишларда амалга оширилмокда?
3..«Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти» фанининг бошқа иқтисодий фанлар билан боғлиқлигини баён этинг.


2. Аграр-иктисодий ислохотлар.
Аграр ислохотлар-кишлок хужалигидаги ислохотлар давлатнинг ерга мулкчилик муносабатлари ва ерда хужалик юритиш усулларини узгартиришга каратилган чора тадбирлари мажмуидир.Дастлаб аграр ислохотлар концепсияси макса два вазифалари ,йуналишлари, уни утказищ боскичлари аниклаб олади.Шунга асосланиб аграр ислохотларни утказишнинг аник чора тадбирлари белгиланади ва уларни давлат амалга оширади.Тарихда Аграр ислохотларнинг 3 турини куриш мумкин.Биринчиси-ан’анавий иктисодиетдан бозор иктисодиетига утишни кузловчи Аграр ислохотлар.Иккинчиси-бозор хужалигидан тоталитар0режали тузумга уишни кузлаган ва пролетариат диктатураси ердамида амалга оширилган Аграр ислохотлар.Учинчиси-90 йиллар бошидан собик сотсиалистик мамлакатларда режали иктисодиетдан кайта бозор муносабатларига утишга каратилган Аграр ислохотлар. Дастлабки маълумотларга кўра, 2019 йилнинг январь-декабрь ойларида қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалиги маҳсулот (хизмат)ларининг умумий ҳажми 224,3 трлн. сўмниѐки 2018 йилнинг мос давриганисбатан 102,5 % ни, шу жумладан, деҳқончилик ва чорвачилик, овчилик ва ушбу соҳаларда кўрсатилган хизматлар – 217,2 трлн. сўмни (102,4 %), ўрмон хўжалиги – 5,7 трлн. сўмни (101,8 %), балиқхўжалиги 1,4 трлн. Сўмни (127,0 %) ташкил қилди.Бундан ташкари 2020 йил 1 январь ҳолатига фермер хўжаликлари сони 92,6 мингтани, деҳқон (шахсий ѐрдамчи) хўжаликлари – 5 млн.тани, қишлоқ хўжалиги фаолиятини амалга оширувчи ташкилотлар – 27,6 мингтани ташкил қилди. Фермер хўжаликларининг умумий сонидан, пахтачилик ва ғаллачилик йўналиши бўйича – 40 мингтани, боғдорчилик ва узумчилик – 31 мингтани, чорвачилик –14,8 мингтани, сабзавотчилик ва полизчилик– 5 мингтани, бошқа йўналишлар бўйича – 1,8 мингтани ташкил этмоқда. Қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалиги маҳсулот (хизмат)лар умумий ҳажмининг 96,9 %и деҳқончилик ва чорвачилик, овчилик ва ушбу соҳаларда кўрсатилган хизматлар, 2,5 %и – ўрмон хўжалиги ва 0,6 %и – балиқ хўжалиги ҳиссасига тўғри келади.


1.Агросаноат мажмуасининг озик-овкат хамда xалк истеъмоли моллари мажмуаларини шакллантиришдаги ахамияти.

Қишлоқ хўжалигида – Агросаноатнинг қишлоқ хўжалигида ўрни, ҳиссаси улкан. У аҳолини озиқ-овқат, қайта ишлаш саноати тармоқларини эса хомашѐ билан таъминлашдек вазифани бажармоқда.Келажакда мамлакат иқтисодиѐтини юксалтириш учун қишлоқ хўжалигини ривожлантириш объектив зарурият ҳисобланади.Агросаноат мажмуасининг самарадорлиги ва ўз вазифасини тўлиқ бажариши кўп жиҳатдан унинг учинчи соҳаси ривожланганлик даражасига боғлиқ. Ҳозирги даврда аҳоли истеъмол қилаѐтган озиқ-овқат маҳсулотларининг 95-97 фоизга яқини шу тармоқда етиштирилади.Макроиқтисодий таҳликалар, улар АСМ иқтисодиѐт инвестицион жозибадорлигининг мамлактимизда яратилган маҳсулот рақобатбардошлигининг пасайиши ҳамда ташқи иқтисодий конъюнктурага боғлиқлигини тақозо этган. технологик таҳликалар-мамлакат АСМнинг етакчи мамлакатлардан технологик ривожланиш даражаси бўйича агроэкологи таҳликалар, улар ноқулай табиий-иқлим шароитлари билан ҳамда табиий ва техноген фавқулодда вазиятларинг оқибатларини тақозо этган ташқи савдо таҳликалари, уларни нархлар ва бозор конъюнктурасининг тебранишлари ҳамда бошқа мамлакатларда давлатнинг қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлар кулланилади.

3..«Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти» фанининг бошқа иқтисодий фанлар билан боғлиқликлари

Ўзбекистон Республикаси иқтисодиѐтининг энг йирик тармоғи қишлоқ хўжалигидир. Қишлоқ хўжалиги энг аввало, аҳолининг озиқовқатга бўлган талабини қондиришга хизмат қилади. Мазкур фан бошка иктисодий фанларнинг назарий ва услубий асосини ташкил килиб, уз ривожида аник йуналишдаги иктисодий фанлар (Иктисодиет назарияси, бухгалтерия хдсоби ва аудит, Економетрика, ва Макроиктисрдиет ) каби фанлар билан узаро богликликлари мавжуд.Чунки Кишлок хужалигииктисодиети- иқтисодий қонунлар ва категорияларнинг амал қилиши иқтисодиѐтнинг барча соҳалари, тармоқлари ва бўғинлари учун умумий бўлсада, лекин улардаги табиий ва ижтимоий-иқтисодий шароитга боғлиқ ҳолда ўзига хос хусусиятлар ҳам касб этади. Айниқса, бу ўзига хос хусусиятлар айнан шу фанларда намоѐн бўлади. Қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилиш жараѐнида қўлланилган муҳим йўналишлардан бири – бу шахсий томорқаларни кенгайтириш, янги суғориладиган ерларни шахсий хўжаликлар ва боғ-дала ҳовли участкаларига ажратиб бериш йўли билан аҳолини ер билан таъминлашдан иборатдир.Бу жихат эса иктисодиетнинг бевосита мухим факторлари хисобланади.