Тақризчилар: доцентлар Н

эришишда алоҳида аҳамият касб этади. Лекин бу дегани, ҳар 
бир ёш даврининг ўсиш динамикаси орқасидан тарбия 
жараёни соя каби эргашиб бориши керак дегани эмас, балки 
бола имкониятларини ўрганиш асосида унинг келажак 
тараққиётини 
назарда 
тутиб, 
қатъий 
ўстирувчи, 
ривожлантирувчи, ички имкониятларни рўёбга чиқаришга 
ёрдам берувчи изчил, қатъий талабларни қўйиб бормоқ 
керак. 
Мазкур принцип, шунингдек, шахснинг тарбияланганлик
даражасини, ижтимоий етуклик даражасини ўрганишни ҳам 

---

129 
тақозо этади. Ушбу даража кўплаб омилларга боғлиқ бўлиб, 
буларнинг 
ичида 
энг 
муҳими 
ижтимоий 
алоқа 
ва 
муносабатлардир. 
Тарбия 
жараёнида 
бундай 
муносабатларнинг турли ёшдаги болаларга ўзига хос таъсири 
назарда тутилиши керак. 
Тарбиячи бола шахсининг 
ривожланишини унинг жамият билан ўзаро алоқаси 
жараёнида ўргана бориб, боланинг идеали, қизиқиши, 
эҳтиёжи, интилишини ҳам ҳисобга олиши зарур. 
Қўйилаётган талаблар шахс имкониятларидан орқада 
қолса ёки ортиб кетса ҳам тарбиявий ишлар самарадорлиги 
яхши бўлмайди.
Айниқса, тарбия жараёнида кичик ёшдан ўсмир 
ёшига, ўсмир ёшидан катта ёшга ўтиш жараёнини ҳисобга 
олмаслик, бу даврлардаги ўзига хосликни назарда тутмаслик ҳам 
натижанинг паст бўлишига олиб келади. 
Шунингдек, болаларнинг олий нерв системаси фаолияти, 
жисмоний, маънавий, ақлий ўзига хослиги, қизиқишларининг, 
характерларининг 
турличалигини 
ҳисобга 
олиш 
тарбия 
самарадорлигини оширишда муҳим аҳамият касб этади.