Тақризчилар: доцентлар Н

Ҳар бир инсон муайян давлат худудида яшайди ва 
унинг бу давлатга дахлдорлиги “Фуқаролик” тушунчаси 
ёрдамида ифодаланади. Фуқаролик - ўзига хос ижтимоий-
иқтисодий ва маданий ривожланишга эга бўлган муайян 
давлатга мансубликни англатувчи ижтимоий-ҳуқуқий 
макон саналади. Фуқаролик ҳолати давлат аҳамиятига эга 
бўлган меъёрий ҳужжатлар асосида тартибга солинади ва 
фуқаронинг ҳақ-ҳуқуқлари, ор-номуси, шаъни, обрўси 
уларга мувофиқ мамлакат ичкариси ҳамда халқаро 
майдонда ҳимоя қилинади. 
Фуқаролик шахснинг муайян ҳақ-ҳуқуқларгагина эмас, шу 

---

173 
билан бирга маълум бурч ва мажбуриятларга ҳам 
эгалигини ифодалайди. Шунга кўра фуқаро маълум бир 
шахс 
сифатида 
ўзи 
эга 
бўлган 
ҳақ-ҳуқуқлардан 
фойдалана олишигина эмас, балки зиммасидаги бурч ва 
мажбуриятларни адо этиши билан ҳам белгиланади. 
Фуқаролик тарбияси ҳақида ўқувчилар ва ота-оналарнинг 
кўп асрлик синовлардан ўтган педагогик фикр-мулоҳазалар бу 
борада кўп қиррали ва таъсирчан усуллари ҳамда йўл-
йўриқлари билан қуроллантирибгина қолмасдан, ёш авлодга 
ўзининг 
маънавий 
салоҳияти, 
онги-шуурини 
ҳақиқий 
халқпарвар 
қадриятлар 
билан 
бойитиш 
ва 
уни 
ривожлантириш учун муҳим манба бўлиб хизмат қилади. 
Таълим тарбия ҳақида баҳс юртилганда “Фарзанд 
тарбияси”, “инсон тарбияси”, “комил инсон тарбияси” каби 
иборалар билан бир қаторда “фуқаролик тарбияси” ибораси 
ҳам ишлатилади. Бу ибора мазмун жиҳатдан кенг қамровли 
бўлиб, нафақат ижтиомий, шунингдек, сиёсий маънога ҳам 
эга. Бундай шароитда педагогика фани шахсни ҳам инсон, 
ҳам фуқаро сифатида тарбиялаш вазифасини ўз зиммасига 
олади. Яъни, педагогика етук инсон қилиб тарбиялаш билан 
кифояланиб қолмасдан, уни ўз халқининг, ўз Ватанини 
севувчи, халқи ва Ватани учун жонини фидо қилувчи инсон 
қилиб ҳам тарбияламоқи керак.